پده - EUPHRATES POPLAR
POPULUS EUPHRATICA : نام علمی
SALICACEAE - بید خانواده
بومی منطقه : آسیای مرکزی
Desert Poplar : نام های دیگر
کبوده یا صنوبر کویری درختی است پهن برگ، تاج نیمه گسترده با فرم تنه خمیده و خزان کننده که شرایط آب و هوایی مناسب ارتفاع آن به ۱۵ متر می رسد. ساقه های قدیمی تر دارای پوسته ضخیم و خشن به رنگ سبز زیتونی، ریشه های پده بسیار گسترده ولی عمق زیادی ندارد. برگ ها به شکل های مختلفی روی یک درخت ظاهر می شود.
گلها در گل‌آذینهای کاتکین یا سنبله و به صورت گل آذینهای نر و ماده دیده می شوند. میوه ها از نوع کپسولهایی بیضی شکل بوده که دانه های کرکداری را در برمی گیرد.
این گونه دارای طیف گسترده ای است که بطور طبیعی در شمال آفریقا، در خاورمیانه و آسیای میانه تا غرب چین وجود دارد و همچنین در جنگل های پهن برگ، خشک و نیمه گرمسیری تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۸۲۰ متر از سطح دریا مشاهده می شود.دمای قابل تحمل آن ۱۵- تا ۵۰+ درجه می باشد.این گونه معمولا در نواحی خشک، در کنار رودخانه ها و در دشتهای سیلابی رشد می کند. پده به آبهای شور و نمکی مقاوم است و برای رشد به نور زیادی نیاز دارد.
پده گیاهی خزاندار است که در شرایط آب و هوایی مناسب ارتفاع آن به 15 متر هم می رسد. تنه آن معمولا خم شده و شاخه شاخه است. ساقه های قدیمی تر پوسته ای ضخیم، خشن و به رنگ سبز زیتونی دارند و این درحالیست که چوب میانی سفید و مرکز ساقه قرمز رنگ است.
این گیاه در خاکهای اسیدی، مرطوب و با ضخامت کم رشد می کند. این گیاه در سایه نمی تواند رشد کند و در رقابت با سایر گیاهان نیز از بین می رود.
این گیاه در خاک های اسیدی، مرطوب با ضخامت کم بهتر رشد می کند به خشکی و آب های شور و نمکی مقاوم است و برای رشد به نور زیادی نیاز دارد و در سایه نمیتواند رشد کند.
این درخت به عنون جنگلکاری در خاک های شور، در مناطق بیابانی ایجاد بادگیر و جلوگیری از فرسایش خاکف بیابان زدایی، مکان های خشک و نیمه خشک، کنار دره های رودخانه ها کاربرد دارد.
نحوه تکثیر پده
بذرها به محض رسیدن در بهار باید کشت شوند. بذرها را ابتدا باید در شاسی یا گلخانه کشت کرد. بعد از گرم شدن هوا در تابستان و رشد کافی دانهالها آنها را به زمین اصلی منتقل می کنند.
مقابله به آفات پده
شته پده( Chaitophorus euphraticus ) که سبز رنگ بوده و در پشت برگها و جوانه های پده فعالیت دارد. پسیل پده (egeirotrioza ceardi ) که یکی از آفات درخت پده است و در تمام مناطق کشور با درجه اهمیت کم اقتصادی انتشار دارد. این آفت در سطح تحتانی برگها فعالیت دارد و گال های متعدد کوچک و گرد ایجاد می کند. لارو پروانه برگخوار پده( Gypsonoma euphraticana) از برگ درختان پده تغذیه می کند و دارای اهمیت اقتصادی متوسط است. زنگ کبوده( Melampsora .allii – populina ) که روی درختانی مانند کبوده یا سپیدار ،پده و شالک دیده می شود و باعث ریزش شدید برگها، خمیدگی سر شاخه ها و کاهش رشد بافت چوبی درخت می شود.
خواص دارویی و صنعتی
از پده به عنوان علوفه، تهیه الوار و تهیه فیبرهایی برای ساخت کاغذ استفاده می شود. از این گیاه در برنامه های احیای جنگلها، بیابان‌زدایی و جلوگیری از فرسایش نیز استفاده می شود. گزارش شده است که پوست تنه این درخت از بین‌برنده کرمهای انگلی است.
این گیاه مانند سایر گیاهان این خانواده دارای salicin است. salicin نوعی گلیکوزید است که در بدن به اسید سالیسیلیک تبدیل می شود و بنابراین می تواند در تهیه داروهای تب‌بر و ضد التهابی استفاده شود. عصاره به دست آمده از شاخه های این گیاه به عنوان یک ترکیب ریشه‌زایی استفاده می شود. این عصاره با خرد کردن شاخه ها و غوطه ور کردن آنها در آب به مدت یک روز به دست می آید. چوب این گیاه نسبتا مقاوم، دارای بافتی نسبتا کرکی، بدون بو و یا طعم، با پایداری کم و مقاوم در برابر سائیدگی است. از چوب پده در چوب بری ها، منبت کاری و ساختمان سازی استفاده می شود.
این گونه در زراعت جنگلداری برای تهیه برگها به عنوان علوفه برای دام، الوار و به طور بالقوه فیبر برای ساخت کاغذ استفاده می شود. همچنین در برنامه های جنگل کاری در خاک های شور در مناطق بیابانی و برای ایجاد بادشکن و کنترل فرسایش استفاده می شود. گزارش شده است که پوست درخت دارای خواص ضد کرمی است.

منابع

https://nargil.ir/Plant.aspx?Name=Populus-euphratica&cid=5704

https://so4.ir/shop/%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A8%D8%B2/P1341-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA-%D9%BE%D8%AF%D9%87-%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87-euphrates-poplar.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Populus_euphratica

نویسنده:مریم پویا