2022 Apr
تلخ بیان یا تلخ بن یا سافورا گونه ای کمتر شناخته شده و بسیار مقاوم سازگار رشد سریع بدون آفت
سافورا نامی است که مردم ژاپن، درخت گیلاس را به آن میخوانند. همچنین به شکوفه درخت گیلاس نیز بهاختصار ساکورا گفته میشود. در طبیعت، سافوراها هم به صورت خودرو و هم به صورت پرورشی وجود دارند. بیشتر گونههای درختان سافورای پرورشی را سافوراهای زینتی تشکیل میدهند. گونههای زینتی از نظر زیبایی گل کیفیت بالایی دارند اما شکوفهها معمولاً تبدیل به گیلاس نمیشوند یا در صورت تبدیلشدن، کیفیت لازم را برای عرضه به بازار ندارند. به غیر از کاشت این درخت جهت لذت بردن از زیبایی آن، از زمانهای بسیار کهن تاکنون، علاوه بر میوه، از گل و برگ سافورا نیز بهعنوان مادهٔ غذایی استفاده میشود. عمر درختان خودروی سافورا بسیار طولانیاست. ژاپنیها از دیرباز به شکوفه گیلاس و تماشای آن اهمیت خاصی میدادند و آن را گل سرسبد تمامی گلها میدانند. بهطور سنتی شکوفه سافورا گل ملی کشور ژاپن بهشمار میآید و در شعر و ادبیات این کشور جایگاه خاصی دارد. ژاپن از نظر تعداد و تنوع درختهای گیلاس غنیترین کشور دنیاست. امروزه در این کشور مجموع تعداد گونه، رقم و نژادهای سافورا به حدود ۶۰۰ نوع رسیدهاست.
منشأ اصلی این گونه هیمالیا دانسته میشود. این درخت از نوع درختان برگریز است. انواع خودرو درختان سافورا بیشتر در کشورهای شرق آسیا مانند چین، کره، هیمالیا و ژاپن انتشار دارد. سافورا در نواحی خشک به خوبی رشد نمیکند. برخی از انواع درختان سافورا مانند جوجی-زاکورا و مامه-زاکورا کمارتفاع هستند و بلندی آنها بین ۲ تا ۵ متر است. ارتفاع درختان یاما-زاکورا و ادوهیگان بین ۱۰ تا ۲۰ متر است و جزو درختان بلند بهشمار میآیند. در عموم درختان سافورا شاخهها به طرف پهلوها پهن میشوند و درخت شکل کروی دارد. در برخی از انواع دیگر مانند شیداره-زاکورا رشد شاخهها به طرف پایین است یا برعکس در برخی از انواع نادر مانند آمانوگاوا تمامی شاخههای اصلی و فرعی و حتی گل آن راست به سوی بالا جهت دارند و به صورت افقی پخش نمیشوند. پوست درخت در انواع یاما-زاکورا به رنگ ارغوانی تیره است و در آن چاکخوردگیهای افقی دیده میشود. در انواع ادوهیگان رنگ پوست خاکستری روشن است و شیارهای آن جهت عمودی دارند. چوب درختان یاما-زاکورا از نظر زیبایی رنگ و استحکام بسیار مرغوب است و در مبلمان منزل، ساختمانسازی، نجاری، ساخت لوازم موسیقی و غیره به کار میرود و از ارقام محبوب و باارزش چوب بهشمار میآید. عمر درختان خودروی سافورا بسیار دراز است. ادوهیگان بیشترین طول عمر درختان سافورا را دارد و اکثر درختان سافورایی که بیش از ۵۰۰ سال عمر دارند از این گروه هستند. شناختهشدهترین نوع درخت سافورای پرورشی سومی-یوشینو است که ۵۰ درصد این درختان در ژاپن را دربر میگیرد. طول عمر این درخت بهطور متوسط در حدود ۶۰ سال است. از قدیم یک ضربالمثل ژاپنی وجود دارد که میگوید «هرس درخت سافورا احمقانه است، همانطور که هرس نکردن درخت آلو احمقانهاست.» هرس کردن، بریدن و زخم کردن شاخههای این درخت ممکن است باعث خشکیدن درخت شود اما با این وجود در برخی از موارد مانند بیماری، خشک شدن، بههم جوش خوردن شاخه و چند مورد دیگر هرس کردن درخت لازم است و باید انجام شود.