می توانید به هرنامی که دوست دارید به زمین درخت هدیه کنید، ما می کاریم و نگهداری می کنیم، تا همیشه...
بادامک، بیو، ارجن، ارژن، بادامچه، بوخورک، ارجنک، دارای زیرگونه‌های متنوع، بومی ایران، رشد آهسته، نورپسند، کوهستانی، گونه ارزشمند، مقاوم در برابر کم آبی و وزش بادهای شدید، زاگرسی، دارای خواص درمانی
1403-09-20 18:16:25
در این مقاله با یکی از مهم‌ترین گونه‌های بومی ایران یعنی بادام کوهی آشنا می‌شویم.
آیا می‌دانید بادام کوهی دارای زیرگونه‌های متفاوت است؟
آیا می‌دانید بادام کوهی مقاوم در برابر بادهای شدید است؟
با این مقاله همراه باشید تا این گونه ارزشمند بومی را بیشتر بشناسیم.
بادام ارژن گونه بومی ایران:
بادام کوهی، ارژن یا ارجن درختچه‌ای خزان کننده بومی ایران و اندامیک رشته کوه زاگرس می‌باشد.
بادام ارژن در ایران و کشورهای همسایه غربی ایران رویش دارد. و با نام علمی Amygdalus scoparia می‌باشد. همچنین در کشورهای خاورمیانه و همسایه ایران نیز رویش دارد.
این گونه از خانواده گلسرخیان و جنس بادام می‌باشد و در ارتفاعات پایین‌تر از ۲۷۵۰ متر رویش دارد این گیاه در کوهستان‌های گرم و خشک در ارتفاعات بالاتر نیز یافت شود.
بادام ارژن در مناطق مختلف ایران پراکنش دارد و در استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، مرکزی، لرستان، خوزستان، فارس، هرمزگان، بوشهر و همچنین در کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان، تهران، یزد، چهارمحال و بختیاری و اصفهان می‌روید.
نام بادام ارژن به گونه‌ای از بادام که خوش فرم و خوشمزه است و بیشتر در مناطق به صورت درختچه کوتاه با شاخ و برگ زیاد رشد می‌کند اطلاق می‌گردد.
خصوصیات ظاهری بادام کوهی:
طوری که شاخه‌های فرعی این گیاه دارای انشعابات فراوان است و با نام بادام کوهی و بادام برگ سنجدی نیز شناخته می‌شود. برگ‌های ارژن ساده و بیضی شکل و میوه سفت و شاخه‌هایی با انتهای خار مانند دارد به میوه کال آن چاقاله گفته می‌شود که مزه ترشی دارد و میوه رسیده آن هسته‌ای تلخ دارد چوب آن نیز دارای استحکام بالایی است.
شرایط آب و هوایی:
رشد سالیانه ارژن بسته به آب و هوا حدود ۱ تا ۲ میلی‌متر است لذا حفاظت از پایه‌های کوچک آن نیز در اکوسیستم خشک فلات ایران ضروری و مهم است ارژن گونه‌ای مقاوم است که در خاک‌های آهکی و در میان تخت رویش دارد ریشه‌های این گیاه به صورت عمیق و مقاوم در برابر کم آبی و وزش باد شدید است.
پژوهشی که بر روی این درختچه در استان اصفهان و منطقه فریدن انجام شده است نشان از نیروی گسیختگی بالای ریشه این گیاه دارد.
این گونه به دلیل شباهت نام فارسی گاهی با گونه‌های دیگر جنس بادام اشتباه گرفته می‌شود . میوه گرد و بیضی مانند کشیده‌ای دارد که مغز آن مصرف خوراکی دارد و به مانند سایر بادام‌ها به صورت دو پوست است یک پوست سبز رنگ گوشتی که با گذر زمان به هنگام رسیدن ترک برمی‌دارد و به راحتی از میوه گیاه جدا می‌شود. پوسته دوم آن سفت و سخت‌تر است.
مغز بادام درون پوسته سفت و سختی قرار دارد که بسیار گوشتی و به رنگ سفید تا زرد است و طعم دلچسبی دارد که استفاده‌های مختلفی از آن می‌شود.
این گونه باردهی بالایی دارد که برگ‌های سبز رنگ نوک تیزی در سایز کوچک با شیارهای ظریف دارد که بعضا دارای بریدگی‌های ظریفی نیز هست که دارای شاخه‌های نرمی می‌باشد.
میوه این گیاه دارای خاصیت دارویی است گل‌های آن سفید رنگ در گلبرگی و در اول بهار شکوفه می‌دهد و منظره زیبایی را نمایان گل‌های این گیاه قبل از برگ‌های گیاه ظاهر شود شروع به ظاهر شدن می‌کند بادام کوهی همانطور که از نامش مشخص است در شیب‌های ملایم کوهستانی به راحتی رشد می‌کند و به همین دلیل به آن بادام کوهی می گویند.
بادام ارژن در آداب و رسوم و فرهنگ ایران از جایگاه ویژه برخوردار است.
انواع درخت بادام ارژن:
از گونه‌ها و واریته‌های مختلف بادام ارژن به دلیل پراکنش زیاد و شباهت های ظاهری اطلاعات دقیقی در دسترس نیست بنابراین اضافه‌گویی در این زمینه خودداری می‌کنیم.
کاربرد:
از اثرات درمانی بادام ارژن می‌توان به ضدعفونی کنندگی و تسکین دهنده درد اشاره کرد سرمه آن به چشم را جهت تقویت بینایی به کار می‌برند و مالیدن کوبیده آن ضد شوره بوده و شپش و رشک را از بین می‌برد.
ضماد آن با سرکه جهت زخم‌های کهنه و زخم‌های چرکی پوست و زخم‌های عصبی و چربی و خارش پوست مفید می‌باشد از جمله خواص بادام کوهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. خاصیت ضد التهاب
۲. روغن بادام ارژن خاصیت نرم کنندگی و ضد التهابی دارد و از آن می‌توان برای درمان زخم‌های کهنه استفاده کرد.
۳. ضدعفونی کننده مصرف بادام ارژن می‌تواند مانند یک ضدعفونی کننده قوی برای بدن مفید باشد.
۴. برطرف کننده شوره در گذشته از کوبیده این نوع بادام برای درمان شوره و برطرف کردن آن استفاده می‌کردند.
۵. تقویت کننده چشم سرمه‌ای از بادام کوهی تهیه می‌شود که برای تقویت قدرت بینایی تاثیرگذار است.
۶. درمان زخم‌های کهنه
۷. درمان مشکلات تنفسی
۸. مسکن ؛ دم کرده برگ این نوع بادام در تسکین درد موثر است
۹. از گل‌های بادام ارژن در سفره عید استفاده می‌شود.
۱۰. از گیاه ارژن برای آبخیزداری و حفاظت از خاک در برابر فرسایش و عملیات جنگلکاری دست کاشت در مناطق کوهستانی می‌توان استفاده کرد.
تکثیر :
تکثیر بادام ارژن از طریق بذر: در کاشت بذری که در پاییز و زمستان انجام می‌شود ابتدا بذرها را ۴۸ ساعت خیس می‌کنند و سپس سوراخی در عمق مناسبی از خاک درست و بذر گیاه را به صورت عمودی می‌کارد طوری که قسمت نوک تیز آن به سمت بالا باشد. پس از کاشت مقداری آب روی آن مراه با کود و خاک می‌ریزند.
با شروع فصل سرما و گذراندن سرمادهی پوست گیاه ترک برمی‌دارد و ش‌های بذر برای رشد آغاز می‌شود طوری که با فصل بهار و گرم شدن زمین بر جوانه می‌زند و شروع به رشد می‌کند که از رشد سریع نیز برخوردار است و پس از ۶ تا ۴ سال شروع به باردهی می‌کند.
تکثیر از طریق خواباندن ریشه: در این روش با خواباندن ریشه که بسیاری از کشاورزان از این روش استفاده می‌کنند ریشه گیاه را پس از جداسازی درون گودال می‌کارند و با خاک اطراف روی آن را می‌پوشند پس از گذشت مدتی گیاه شروع به رشد می‌کند.
با بادام کوهی این گیاه ارزشمند بومی آشنا شدیم برای آشنایی هرچه بیشتر با گیاهان بومی ایران می‌توانید قسمت نشو و نما را مطالعه کنید.
ما برای سبز کردن ایران عزیزمان به نام شما و عزیزانتان درخت می‌کاریم به بخش کاشت رجوع کنید.
