در مورد گیاه ژینکو چه می‌دانید؟

آیا می‌دانید ژینکو را فسیل زنده می‌نامند؟

آیا می‌دانید این گیاه تنها بازمانده از بمباران شیمیایی هیروشیماست؟

با روستاگل در این مقاله همراه باشید تا به جهان شگفت انگیز ژینکو سفر کنیم! 

ژینکو فسیل زنده!

ژینکو با نام علمی Ginkgo biloba یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های گیاهی زنده روی زمین است؛ به‌طوری‌که آن را «فسیل زنده» می‌نامند. این درخت میلیون‌ها سال بدون تغییرِ جدی باقی مانده و توانسته از انقراض‌های عظیم تاریخ جان سالم به در ببرد. ژینکو به دلیل برگ‌های بادبزنی، مقاومت بالا و خواص دارویی فراوان، در سراسر جهان شناخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ژینکو “قدیمی‌ترین درختِ زمین” نیست—اما یکی از قدیمی‌ترین‌هاست.

اگرچه اغلب به‌عنوان «قدیمی‌ترین گونه زنده» معرفی می‌شود، اما دقیق‌ترش این است که ژینکو یکی از کهن‌سال‌ترین خط‌های تکاملی باقی‌مانده است. یعنی خانواده‌اش منقرض شده، اما این گونه تا امروز دوام آورده.
در واقع ژینکو مثل یک شاخه تک افتاده از تاریخ تکامل درخت‌هاست.

مطالعات نشان داده ژینکو حتی در سن هزارسالگی هم “پیر” نمی‌شود!
فرایندهای سلولی‌اش مثل جوان‌ها کار می‌کند، به‌همین‌دلیل است که عمرش شگفت‌انگیز است.
برخی محققان ژینکو را مدل بیولوژیک ضدپیری می‌دانند.

ژینکو زمانی در سراسر جهان پراکنده بود، اما حدود دو میلیون سال پیش تقریباً در طبیعت منقرض شد.
تنها ناحیه‌ای که زنده ماند، جنگل‌های مرطوب جنوب چین بود.
راهبان معابد بودایی قرن‌ها از ژینکو مراقبت و تکثیر کردند و همین شد که گیاه دوباره به دنیا معرفی شد.

ریشه‌شناسی و طبقه‌بندی:

خانواده: Ginkgoaceae

جنس: Ginkgo

گونه: Ginkgo biloba

نام «بیلوبا» به معنی «دو زبانه» یا «دو لُبی» است که اشاره به شکل خاص برگ‌ها دارد.

زیستگاه و پراکنش:

ژینکو بومی چین است و در معابد و باغ‌های سنتی شرق آسیا اهمیت فرهنگی زیادی دارد. از آن‌جا به ژاپن و کره، و سپس به اروپا و آمریکا منتقل شده و امروزه تقریباً در همه قاره‌ها دیده می‌شود. ژینکو به دلیل مقاومت عالی خود در برابر آلودگی، سرما و بیماری‌ها به‌عنوان درخت زینتی شهری نیز محبوب است.

ویژگی‌های گیاهی:

ارتفاع این درخت بین ۲۰ تا ۳۵ متر می‌باشد.

تنه ضخیم و پوست خاکستری با بافت شیاردار دارد.

رشد آهسته اما عمر بسیار طولانی دارد، حتی تا ۲۵۰۰ سال نیز ثبت شده است.

برگ‌ها بادبزنی شکل، سبز روشن و بسیار زیبا هستند.

در پاییز به رنگ زرد طلایی درخشان درمی‌آیند.

یکی از جذاب‌ترین منظره‌های پاییزی را ایجاد می‌کنند.

برگ ژینکو دو نوع رگبرگ دارد

یکی از دلایلی که دانشمندان عاشق ژینکو هستند، رگبرگ‌های بادبزنی آن است؛
برخلاف بیشتر درختان که شبکه رگبرگ دارند، ژینکو رگبرگ‌ها را موازی و شبیه یک بادبزن چینی می‌چیند.
این ویژگی بسیار کمیاب است و آن را از همه گونه‌های دیگر متمایز می‌کند.

چوب ژینکو مقاومت فوق‌العاده‌ای به قارچ و حشرات دارد.
نرم و سبک است و برای: ابزار موسیقی، مجسمه‌سازی، صنایع دستی در شرق آسیا استفاده می‌شود.

ژینکو دوپایه است (درخت نر و ماده جداست).

گل‌های نر خوشه‌ای و ماده به صورت منفرد هستند.

ژینکو می‌تواند جنسیتش را “عوض” کند!

در موارد نادر، درخت نر ممکن است در بخشی از شاخه‌ها گل ماده تولید کند.
این پدیده هنوز کاملاً توضیح داده نشده، اما احتمالاً به تغییرات محیطی و استرس مرتبط است.

میوه‌های ژینکو بوی نامطبوعی دارند اما مغز دانه‌ها در برخی فرهنگ‌ها خوراکی است.

درخت ماده ژینکو میوه‌هایی تولید می‌کند که وقتی می‌افتند بوی ترکیب کره فاسد و پنیر مانده می‌دهند!
اما درون این میوه دانه‌ای سفید (Ginkgo nut) وجود دارد که در چین و ژاپن:

بو داده پخته داخل سوپ‌ها استفاده می‌شود.
طعمش بین پسته و شاه‌بلوط است.

بوی تند میوهٔ ژینکو به‌خاطر ماده‌ای به نام بوتیریک اسید است؛ همان ماده‌ای که بوی کره فاسد را می‌سازد.
جالب اینکه بوی میوه ذاتاً برای جذب جانوران طراحی شده اما در شهرها بوی ناخوشایندش دردسرساز می‌شود، به همین دلیل معمولاً درختان نر کاشته می‌شوند.

شرایط رشد و نگهداری:

آفتاب کامل تا نیم‌سایه را می‌پسندد.

خاک سبک و دارای زهکشی خوب را برای رشد احتیاج دارد.

نیاز آبی متوسط دارد، اما درخت بالغ به خشکی مقاوم است.

ژینکو در برابر آلودگی‌های شهری، آفات و بیماری‌ها بسیار مقاوم است.

ژینکو یک سیستم دفاعی عجیب دارد

این درخت موادی تولید می‌کند که برای باکتری‌ها، کپک‌ها، حشره‌ها و ویروس‌ها سمی است.
به همین دلیل تقریباً هیچ آفت مهمی ندارد.
گویی طبیعت برایش یک سپر محافظ گذاشته باشد!

خواص دارویی و کاربردها:

ژینکو یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی طب سنتی چین بوده و امروزه نیز در بسیاری از کشورها به‌صورت مکمل استفاده می‌شود.

مزایا و اثرات احتمالی:

تقویت گردش خون، خصوصاً به سمت مغز

بهبود حافظه و تمرکز

کاهش علائم اضطراب و افسردگی خفیف

اثر آنتی‌اکسیدانی قوی

کمک به کاهش سرگیجه و وزوز گوش (در برخی افراد)

ژینکو در طب چینی جایگاهی مقدس دارد

در طب سنتی چین هزار سال است که از برگ‌های ژینکو برای:

افزایش انرژی ذهنی

تقویت تمرکز

باز کردن مسیرهای خون‌رسانی

آرامش روح استفاده می‌شود.
در برخی معابد، کاشت این درخت نشانه احترام به طول عمر و حکمت بوده.

نکته: برای مصرف دارویی همیشه باید با پزشک مشورت شود، چون ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد.

کاربردهای زینتی:

کاشت در خیابان‌ها و پارک‌ها

ایجاد سایه و چشم‌اندازهای پاییزی

استفاده در باغ‌ ژاپنی‌ها و فضاهای مدرن شهری

برگ‌های ژینکو در تاریخ هنر جایگاه ویژه‌ای دارند

شرقی‌ها، مخصوصاً ژاپنی‌ها، همیشه از برگ ژینکو در:

طراحی لباس

آرم معابد

نقش‌برجسته‌ها

نقاشی‌های روی کاغذ برنج استفاده می‌کردند.

در ژاپن نماد امید و صلح است.

حتی نشانه‌ی ایستگاه‌های متروی توکیو هم برگ ژینکو است!

اهمیت بوم‌شناختی:

ژینکو توانسته از دوران دایناسورها تاکنون زنده بماند؛ همین ویژگی آن را برای پژوهش‌های تکاملی بسیار مهم کرده است. این درخت در برابر آلودگی هوا مقاومت فوق‌العاده‌ای دارد و حتی پس از انفجار اتمی هیروشیما چند درخت ژینکو دوباره جوانه زدند که نمادی از قدرت و زندگی شد. ژینکو تنها درختی بود که پس از هیروشیما دوباره سبز شد. شش درخت ژینکو که در فاصله کمی از مرکز انفجار قرار داشتند نسوختند. تنه‌ها سیاه و سوخته شد، اما سه ماه بعد دوباره جوانه زدند. این موضوع باعث شد ژینکو به نماد مقاومت و تولد دوباره تبدیل شود.

ژینکو نه‌ تنها یک درخت زیبا و مقاوم است، بلکه از نظر دارویی، تاریخی و نمادین اهمیت ویژه‌ای دارد. شکل برگ‌های آن و رنگ پاییزی‌اش جذابیت بصری فوق‌العاده‌ای ایجاد می‌کند و خواص درمانی‌اش سبب شده یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان طب مکمل در جهان باشد. ژینکو ترکیبی از تاریخ، سلامت و زیبایی است؛ یک فسیل زنده که همچنان در کنار انسان‌ها می‌درخشد.

ژینکو یکی از پاییزی‌ترین درختان دنیا:

تقریباً تمام برگ‌هایش هم‌زمان زرد می‌شوند، و هم‌زمان می‌ریزند.
اگر یک درخت ژینکو بزرگ باشد، در چند ساعت زیرش کاملاً فرش طلایی پهن می‌شود یکی از زیباترین صحنه‌های طبیعت.

این هم از ژینکو یکی از زیبا و اعجاب انگیز‌ترین درختان جهان! ممنون که در این مقاله نیز با ما همراه بودید. لطفا برای اطلاع از وضعیت درختان خود به صفحه‌ داشت و برای کاشت درخت به نام خود و عزیزانتان به صفحه کاشتن مراجعه فرمایید.