گردو بنی به سرو همي گفت با غرور

كز من برند پير و جوان گردكان هزار

بسيار كس به ذائقه بخشند لذتی

از گردگان كه هست مرا طرفه خشكبار

ليكن تو را كه شُهره شهری به بی بری

از بهر خلق فايده‌ای نيست در كنار

سروَش جواب داد كه: هر چند بی برم

آزاده‌وار زيسته ام خوش به روزگار

ضرب المثل به خصلت آزادگی منم

شد ز اعتدال ، ذكر جميلم به هر ديار

رونق فزای باغم و زينتگر چمن

سرسبز در خزانم و سرزنده در بهار

نامم شده است زيور اوراق در جهان

در شعر شاعرانِ سخن سنج ، يادگار

من می‌زيَم عزيز كه آزادم از قيود

تو می‌خوری لگد كه دهی تن به زير بار!

سرو زربین کند رشد و همیشه سبز:

سرو زربین گونه‌ای از درختان همیشه سبز از دسته مخلوطیان و تیره سروها با نام علمی Cupressus sempervirens می‌باشد.

زربین درختیست کند رشد سوزنی برگ و همیشه سبز به ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ متر و مخلوطی شکل‌، دارای گل‌های مخلوطی لیمویی رنگ در اواسط بهار شکفته می‌شوند.

این گونه درختی بومی مناطق مدیترانه‌ای اروپا و سازگار با شرایط اقلیمی مشابه در آسیای جنوب غربی است. در ایران در استان‌های گیلان گلستان مازندران ایلام و استان فارس پراکنش دارد.

زربین از قسمت‌های برگ جوانه گل آذین و پوست و میوه‌ای که از فندق درشت‌تر است تشکیل شده است.

پوست شاخه‌های جوان این درخت به رنگ سبز تیره تا روشن و در یک ساله‌ها قهوه‌ای رنگ تا قرمز است. اما در چند سال‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره صاف یا پولک‌دار است همچنین پوست تنه درخت الیافدار و شیارهای آن به صورت شبکه‌ای در هم رفته چروکیده و عمیق است.

شرایط آب و هوایی:

سرو زربین در خاک‌های آهکی و در آب و هوای معتدل مدیترانه‌ای رشد می‌کند نیاز آبی کم تا متوسط دارد و یعنی مقاوم به خشکی است این درخت نسبت به هرس و قطع سرشاخه‌های جوان و انتهایی حساس است.

این گونه درختی کند رشد و مقاوم به شرایط سخت می‌باشد زربین درختی دیر زیست با قدرت تحمل شرایط سخت مقاوم و با ریشه عمیق و قوی بوده که آن را قادر می‌سازد تا در میان تخته سنگ‌ها و شیب‌های تند پرتگاهی به راحتی رشد کند.

رویشگاه‌های سرو زربین در ایران:

۱.زربین در استان فارس

در استان فارس می توان از بوانات بعنوان بزرگترین ذخیره گاه ژنتیک درختان دیر زیست ایران نام برد و سروهای اکبری، سونج، سرو کهنسال چهارمحل بوانات و بویژه درخت کهنسال قدمگاه بوانات فارس را می توان ذکر کرد.

۲.زربین در استان گیلان

شهرستان رودبار (رک سرو هرزویل)، شهرستان سیاهکل و شهرستان ماسال در استان گیلان زیست‌گاه طبیعی زربین هستند.

۳.زربین در استان گلستان

علی‌آباد کتول و رامیان زیست‌گاه‌های طبیعی درخت زربین در این استان هستند.

این گونهٔ زیبا، به صورت توده‌ای از درخت به وسعت ۱۳۰هکتار در ارتفاع ۸۰تا ۵۰۰متری جنوب شرقی علی‌آباد کتول در نزدیکی روستای زرین گل این شهرستان وجود دارد که به صورت آمیخته با گونه‌های ممرز، انجیلی، آزاد، بلندمازو و ارغوان است. در منطقه رامیان در شرق استان نیز جنگلی به وسعت ۱۵۰هکتار پوشیده از درختان سرو زربین دیده می‌شود. اطراف چشمه گل رامیان که یک استخر طبیعی بیضی‌شکل به طول ۹۰متر و عرض ۸۰متر و عمق بین ۴۴تا ۸۰متر است، نیز یکی از زیستگاه‌ها و ذخیره‌گاه‌های درخت سرو زربین به حساب می‌آید.

۴.زربین در استان اردبیل:

زربین در ارسباران استان اردبیل دیده می‌شود.

۵.زربین در استان ایلام

بیش از ۲۲ اصله سرو زربین با دیرینگی‌ای بیش از ۳۸۵۰ سال در استان ایلام در روستای «بان‌سول»  از توابع شهرستان ایلام جای دارند. این درخت‌های کهن به صورت ثبت‌نشده باقی‌مانده‌اند و نامی از آن‌ها در جایی نیست. در سال‌های اخیر به غیر از سوزاندن این درختان سرو توسط مردم، گرد و غبار و خشکیدگی و همچنین بریدن شاخ و برگ‌های درختان سرو ایلام، باعث نابودی شماری از این درختان شده‌است.

این گونه سرو ، در گیلان «زربین»، علی‌آباد کتول «سر»، رامیان «سُوُر» (Sowor)، آمل «سورش» و شیراز «وهل واهل» گفته می‌شود و در عربی نام آن سرو المتوسط یا «شجرة الحیاة» است. به زبان کُردی سول گفته می شود.

تکثیر:

قلمه زدن: یکی از راه‌های تکثیر ایده‌آل و مناسب برای درختان سرو، استفاده از روش قلمه زدن است.انتخاب شاخه جوان که دارای 20 سانتی‌متر طول بوده، گزینه‌ی مناسبی برای قلمه زدن سرو می‌باشد. برای اینکه قلمه زدن شما با موفقیت صورت پذیرد، بهتر است از چند قلمه استفاده نمایید.

کاشت بذر :یکی دیگر از راهکارهای کاشت این نوع از درختان پر طرفدار و سودمند، کاشت بذر آن‌ها است. برای این کاشت سرو بهتر است ابتدا اقدام به شخم زدن محیط مناسب آن نمایید. همچین باید در نظر داشته باشید، محیطی را برای کاشت انتخاب کنید که در کنار کیفیت و مطلوبیت شرایط اقلیمی از نظر خاک و رطوبت کافی، نور مناسبی را نیز در بر داشته باشد.

بذرها را با فاصله‌ی 10 الی 15 سانتی‌متر بکارید تا بتوانید شاهد نتایج مطلوبی باشید. این نوع از بذرها اگر در شرایط مطلوبی از رشد قرار بگیرند، در طی یک ماه به سایز 10 الی 15 سانتی‌متری رسیده و در این زمان می‌توانید برای انتقال نهال به گلدان، اقدام نمایید.

کابرد:

چوب این درخت مقاوم در مقابل پوسیدگی و حشرات است و برگ آن خاصیت دارویی دارد.

در زمینه مصرف دارویی این درخت نیز گفته شده‌است که خوردن دم‌کرده برگ برای سفتی ترشح ادرار و زخم روده مفید است و نیز غرغره کردن دم‌کرده آن برای درد دندان، زخم‌های لثه و سستی لثه مفید است.

همچنین خوردن برگ خشک ساییده آن با عسل برای درمان سرفه مزمن و برگ شسته آن برای ضماد کاربرد دارد.

همراهان عزیز روستاگل سرو زربین یکی از گونه‌های سرو است که در بخش نشو و نما راجع به آن سخن گفته‌ایم برای آنکه با دیگر گونه‌های سرو آشنا شوید به نشو و نما سر بزنید.