آیا شما هم از عاشقان قهوه هستید؟

چقدر راجع به این گیاه شگفت‌انگیز اطلاعات دارید؟

انواع قهوه را می‌شناسید؟

با روستاگل همراه باشید تا با این گیاه خوش عطر و طعم و جهان شگفت‌انگیزش آشنا شویم!

قهوه گیاهی از دیار آفریقا!

گیاه قهوه با نام علمی Coffea spp یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی جهان است و پس از نفت، دومین کالای پرمعامله در تجارت بین‌المللی محسوب می‌شود. 

قهوه یکی از اصلی‌ترین نوشیدنی‌های جهان و محصولی استراتژیک برای بسیاری از کشورهای گرمسیری است. گیاه قهوه از جنس Coffea و خانواده Rubiaceae بوده و بیش از ۱۲۰ گونه دارد. اما تنها دو گونه عربیکا (C. arabica) و روبوستا (C. canephora) بیش از ۹۵٪ قهوه جهان را تأمین می‌کنند. شناخت فیزیولوژی و زیست‌بوم این گیاه اهمیت زیادی در تولید پایدار و افزایش کیفیت این محصول دارد.

رده‌بندی علمی

تیره: Rubiaceae

جنس: Coffea

گونه‌های مهم:

Coffea arabica (عربیکا)

Coffea canephora (روبوستا)

Coffea liberica (لیبریکا – کمتر رایج)

خاستگاه و پراکنش:

گیاه قهوه بومی مناطق کوهستانی شرق آفریقاست، به‌ویژه:

اتیوپی

سودان جنوبی

یمن (جایی که کشت رسمی آغاز شد)

در حال حاضر در بیش از ۷۰ کشور گرمسیری در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین کشت می‌شود.

ویژگی‌های ظاهری:

بوته و برگ این گیاه همیشه سبز می‌باشد.

ارتفاع ۲ تا ۶ متر (در طبیعت تا ۱۰ متر) رشد می‌کند.

برگ‌ها بیضی، چرمی و براق می‌باشد.

رنگ برگ سبز تیره است.

گل‌ها سفید، خوشبو، شبیه گل یاس، خودبارور در عربیکا و دگر بارور در روبوستا هستند.

شکوفایی کوتاه و سریع پس از باران اتفاق می‌افتد.

میوه (گیلاس قهوه) ابتدا سبزبوده سپس قرمز یا زرد می‌شود.

دارای دو دانه (Bean) هستند که در ۸ تا ۱۱ ماه پس از گلدهی می‌رسد.

گونه‌های اصلی:

عربیکا (Coffea arabica) ۶۰–۷۰٪ تولید جهانی را شامل می‌شود.

طعم ملایم‌تر، اسیدیته بالاتر و نیازمند ارتفاع ۱۲۰۰–۲۲۰۰ متر

حساس به بیماری‌ها بوده و کافئین کمتری دارد.

روبوستا (Coffea canephora) ۳۰–۴۰٪ تولید جهانی را شامل می‌شود.

مقاوم‌تر به گرما و رطوبت است.

کافئین بیشتر، طعم قوی‌تر و تلخ‌تر و مناسب ارتفاعات پایین (تا ۸۰۰ متر)

نیازهای گیاه قهوه:

دما:

عربیکا: ۱۵–۲۴ درجه

روبوستا: ۲۲–۳۰ درجه

حساس به یخ‌زدگی

نور:

نور نیمه‌سایه تا آفتاب ملایم

در کشورهایی مانند کلمبیا و اتیوپی، اغلب زیر سایه درختان دیگر رشد می‌کند.

بارندگی:

عربیکا: حداقل ۱۲۰۰–۲۰۰۰ میلی‌متر

روبوستا: بالای ۲۰۰۰ میلی‌متر

خاک:

اسیدی ملایم (pH 5.5–6.5)

غنی از مواد آلی

زهکشی عالی

حساس به غرقابی

چرخه رشد قهوه:

۱. گلدهی
۲. تشکیل میوه
۳. رسیدن میوه (Cherry)
۴. برداشت (دستی یا ماشینی)
۵. جدا کردن پوسته (Wet/Dry processing)
۶. خشک کردن
۷. بو دادن (Roasting)
۸. آسیاب کردن

مراحل فرآوری تأثیر مستقیم بر کیفیت نهایی قهوه دارند.

آفات و بیماری‌های مهم:

آفات

سوسک حفار قهوه (Coffee Berry Borer)

شپشک‌ها

نماتودهای ریشه

بیماری‌ها

زنگ قهوه (Coffee Leaf Rust – Hemileia vastatrix)

مرگ گیاهچه

پوسیدگی ریشه

گونه روبوستا نسبت به بیشتر بیماری‌ها مقاوم‌تر است.

مناطق اصلی تولید قهوه در جهان:

برزیل: بزرگ‌ترین تولیدکننده

ویتنام: تولیدکننده اصلی روبوستا

اتیوپی: خاستگاه عربیکا

کلمبیا: مشهور به قهوه‌های مرغوب

اندونزی، هند، گواتمالا، مکزیک، کنیا، یمن

این هم گیاه خوشبو و خوش طعم قهوه ممنون که در این مقاله نیز با ما همراه بودید. برای خواندن مقالات بیشتر به بخش نو و نما مراجعه فرمایید.