درخت عناب جز درختان بومی ایران است و با خواص فراوانی که دارد جز درختان محبوب طب سنتی قرار گرفته است در ادامه با این درخت و نحوه تکثیر آن آشنا میشوید.

ناگفته های درخت عناب

نام علمی : ZIZYPHUS JUJUBA
خانواده : RHAMNACEAE - عناب

نام های دیگر : Chinese Red Date, Chinese Date, Korean Date, Common Jujube و خرمای قرمز، خرمای چینی و سنجد گرم

درخت عناب درختی کوچک و برگ ریز بوده از تیره‌ی سنجدیان که در زمستان خزان می کند این درخت 5 تا 12 متر رشد میکند و سرعت رشد بالایی دارد گلها در بهار ظاهر شده و بذر آنها در پاییز می رسد گل ها دو جنسی هستند یعنی هم دارای گل جنس نر و هم دارای جنس ماده می باشند. غالبا بوسیله حشرات گرده افشانی می شوند.

اصولا شاخه های درخت عناب خاردار می باشد، برگ ها براق و سبز رنگ هستند و 2 تا 7 سانتی متر طول و 1 تا 3 سانتی متر عرض دارند. برگ‌های بیضی شکل کشیده، بدون کرک و حاشیه‌هایش دندانه‌دار می‌باشد گل ها کوچک بوده و حدودا 5 میلی متر قطر داشته و پنج گلبرگ جزئی و سفید مایل به سبز هستند.

میوه های عناب در هنگامی که هنوز نرسیدند، کمی مزه ی سیب می دهد و هنگام رسیدن رنگ آنها قهوه ای با برق سیاه می شوند، تقریبا شبیه یک خرمای کوچک دیده می شوند. در داخل آن یک هسته ی محکم شبیه هسته ی زیتون وجود دارد.

درخت عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و از چین منشاء گرفته و برای هزاران سال در آنجا کشت و کار می گردید. امروزه این درخت می تواند در کل کره زمین یافت شود. عناب تازه در کره، چین، ویتنام و فروشگاه های هند بیشتر یافت می شود.

ایران دارای رتبه دوم جهانی از نظر سطح زیر کشت و تولید عناب است. سطح زیر کشت محصول عناب در ایران حدود ۳۰۰۰ هکتار می‌باشد که از این سطح بیش از ۹۵٪ آن یعنی حدود ۲۸۵۰ هکتار آن در خراسان جنوبی واقع شده و ۴۲۰۰ تن محصول عناب از آن تولید می‌گردد.

قدیمی ترین و بیشترین درخت عناب در ایران در روستای "شاهرخت"خراسان جنوبی وجود دارد. بررسی سوابق تاریخی خراسان جنوبی نشان می‌دهد گذشتگان این مرز و بوم کاشت و مراقبت از درخت را یک ضرورت برای بقای خود دانسته و امروزه درختان کهنسال متعددی در این استان به یادگار مانده‌ است که در میان آن‌ها درختان عناب با نزدیک به ۴۰۰ سال سن هم مشاهده می‌شوند.

نکته های مهم برای نگهداری درخت عناب اینجاست

خاک و تغذیه : متوسط و زهکش دار
دمای ایده آل محیط : تابستانهای گرم
آبیاری و رطوبت : کمی مرطوب
نور محیط : خیلی زیاد
درخت عناب نسبت به دامنه ی وسیعی از دما و بارش مقاومت دارد، بنابراین این درخت به تابستان های گرم و آب کافی برای میوه دهی مطلوب نیاز دارد. در اغلب خاک ها رشد میکند و اگر خاک آن ها خوب زهکشی شده باشد سال های بیشتری عمر می کند. روستاگل در رویشگاه سبلان تا به امروز پنج هزار نهال به زمین هدیه کرده است که درخت عناب نیز جز این درختان می باشد.

معمولا آفتاب کامل و محل گرم را می پسندد. خاک های قلیایی را بیشتر می پسندند، سریع ارشد بوده و حتی در خاک های فقیر از لحاظ مواد غذایی نیز رشد می کنند. تا دمای 20- درجه سانتی گراد تحمل سرما داشته اما معمولا در مناطق گرم کشت می گردد. برای میوه دهی بهینه باید تابستان های گرمی را پشت سر بگذارد.

در بریتانیا عناب را به صورت خشک‌شده یا به صورت آب‌نبات‌های طعم‌دار همراه با چای عصر میل می‌نمایند. در کره، چین و تایوان، شربت شیرین میوه عناب را مورد استفاده قرار می‌دهند. در برخی مناطق از عناب برای تهیهٔ سرکه استفاده می‌شود و در آفریقا از آن کیک درست می‌کنند. عناب کنسرو شده و چای با طعم عناب نیز در جهان استفاده می‌شود اما در ایران، پاکستان و هندوستان، عناب را بیشتر به صورت خشک شده‌استفاده می‌نمایند.

ارزش غذایی میوه عناب

این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ای مواد معدنی است. همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور می‌باشد. در ضمن حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول مؤثر در کاهش چربی و قند خون است. محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است. نسبت اسیدهای چرب اشباع نشده به کل چربی در میوه عناب بالا است.

دیگه وقتشه در خانه نهال عناب بکارید

برای تکثیر درخت عناب چهار روش وجود دارد.
1-جابجايي پاجوشها: بهترين راه زياد كردن درخت عناب این روش می باشد پاجوشها كه از كنار درخت مي رويد، درخت عناب در جستجوي آب ريشه هاي زيادي مي دواند و از ريشه هاي سطحي، جوانه هايي مي رويد و از زمين بيرون مي آيد. در سال دوم در پايان فصل پاييز كه درخت نمو نسبي كرده است، با بريدن ريشه درخت مادر ، نهال را با ريشه از زمين بيرون مي آورند و جای دیگر می کارند.

2-قلمه زدن:از درخت عناب مي توان درنيمه دوم اسفند ماه قلمه گرفت. قلمه ها بايد از شاخه هاي جوان يكساله باشد. قلمه هاي سي سانتي متري را كه بطور اريب بريده شده در كناره پشته ها در زمين فرو مي برند. بطوريكه فقط پنج سانتي تر سرقلمه از لبه پشته بيرون باشد. فاصله هر قلمه از يكديگر حدود پنج سانتي تر خواهد بود. پس از كشت قلمه ها، جويه ها را پر از آب مي كنند و زمين قلمه كاري شده بايد هميشه مرطوب باشد و مرتب وجين شود.

3-خوابانيدن:شاخه هاي دوساله اي را كه از بخش پاييني تنه درخت مادر روييده است مي توان خوابانيد اين كار در فصل پاييز و اواخر زمستان انجام مي شود.

4-كشت بذر عناب: روش كشت به اين صورت است كه در نيمه اول اسفند هسته ها را در ظرفي پر از آب مي ريزند و در جاي گرمي مي گذارند. پس از چند روز كه خيس خورد آنها را در زميني كه پيشتر آماده شده است مي كارند، بذرها در نيمه دوم فروردين مي رويند.

نهال هاي دوساله را پس از برگريزان از خزانه به زمين اصلي منتقل مي كنند. درخت عناب را معمولاً‌ پيوند نمي زنند زيرا نوع مرغوبتري ندارد. ولي درصورت پيوند زدن ، نهالها زودتر به بار مي نشيند.

عناب موثر در جلوگیری از پوسیدگی دندان

عناب حاوی ساپونین ها، جوجوبوزاید و اسیدهای تری ترپنوئیک است، عصاره ی آن جهت خواب آرامتر موثر بوده و علت آن به ترکیبات فعال و دارویی آن برمی گردد. مزه آن شیرین، خوراکی بوده و دارای خاصیت دارویی می‌باشد. کاربردهای آن در صنایع به صورت خشک شده و یا به صورت آب نبات‌های طعم دار، شربت شیرین میوه عناب، تهیه سرکه، کیک، عناب کنسرو شده، چای با طعم عناب می باشد.

عناب ملین و دارای لعاب بسیار است و جهت درمان سرما خوردگی موثر است، استفاده از مغز میوه در زخم‌ها و بریدگی‌ها سبب سرعت بخشیدن به بهبود زخم ها، همچنین دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد. عناب آرامش بخش و ضد بدخلقی است و سبب کاهش اضطراب می‌شود و تقویت کننده معده و سیستم گوارشی است.

عناب خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع می‌کند، سبب روشنی پوست شده و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌نماید. عناب ضد سرطان بوده و خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که از این طریق با رادیکال های آزاد که برای سلامتی مضر می باشند مقابله می نماید.

شما عزیزان می توانید درخت عناب را به طبیعت هدیه و کرده و همیار جنگل روستاگل باشید.