تا حالا میوه کُنار خوردین؟

می‌دونستید کنار همون سدره؟

و می‌دونستید سدر کلی خواص مفید داره؟

ادامه این مطلب رو از دست ندید تا بیشتر با سدر آشنا شین.

به دنیای سدر خوش آمدید

کُنار، عناب، رملیک نام علمی: Ziziphus oxyphylla
سرده‌ای از درختان و درختچه‌های تیغ‌دار از تیره عنابیان است. حدود ۴۰ گونه کنار وجود دارد که در مناطق گرمسیری و زیرگرمسیری پراکندگی دارند. میوه این درخت نیز کُنار نامیده می‌شود و خوردنی است. درخت کنار در عربی و گاه فارسی سدر نیز نامیده می‌شود و در ایران معمولاً برگ‌های کوبیده آن را ختمی می‌نامند.

این گونه در جنوب کشور ما می‌روید درخت کوچک یا درختچه‌ای خاردار است. برگ‌هایش دندانه‌دار کمانی و تخم مرغی و نوک تیز و صاف و میوه‌اش بیضی شکل و سیاه رنگ است. درخت کنار در آفریقای شمالی حبشه و عربستان و ایران انتشار دارد و در این کشور بومی نواحی نیمه حاری جنوب می‌باشد و بیش از گونه‌های دیگر در آن مناطق پراکنده است. در اطراف کازرون و بین لار و بندر عباس و اطراف نیکشهر و چابهار و بم دیده می‌شود. درختی است با ارتفاع ۱۰ متر با شاخه‌های سفید و گوشوارک آن به خار تبدیل شده و شکل برگ‌های آن تخم مرغی و کشیده و با سه رگ‌برگ برجسته است ابعاد آن ۲ تا ۸ در ۱.۵ تا سانتی‌متر و میوه آن گرد تخم مرغی زرد رنگ و ماکول است و به مصرف خوراکی می‌رسد.
نام محلی این درخت در نقاط مختلف جنوب کنار است در کتب به نام‌های سدر، سدره، منبل داود، سنجدگرجی، نیم، ضال، ببر، شجره النبق گفته شده است چوب درخت کنار تا حدی مانند درخت آزاد قابل ارتجاع است و از آن کندز می‌سازند که مانند چانچو برای حمل بار به کار می‌رود برگ آن نیز ساییده و نرم می‌شود و به نام سدر به بازار عرضه می‌گردد ‌ پوست درخت کنار نیز دارای مقداری تانن باشد و چوب آن را خرد می‌کنند و به مصرف دباقی می‌رسانند. در کتب تاریخی و اسناد یافت شده در تخت جمشید نشان می‌دهد که از چوب درختان سدر برای پوشاندن سقف تالارهای تخت جمشید استفاده می‌شده است.

طبق مطالعات محلی کنار خاصیت دریافت رطوبت هوا از طریق برگ را دارد.
کنار از درختان همیشه سبز به شمار می‌رود که دارای ارقام و واریته‌های مختلفی است، میوه، برگ و ریشه‌ی این گیاه خاصیت دارویی و درمانی زیادی دارد و از چوب آن نیز به عنوان هیزم برای گرم کردن استفاده می‌کنند.

در بیشتر مناطق رشد می‌کند، میوه کوچک گرد و کروی مانندی دارد که علاوه بر تازه خوری برای تهیه رب، مربا، شربت و … استفاده می‌شود.

طول عمر بالایی دارد و از باردهی بالایی برخوردار است، نیاز به کوددهی و هرس به موقع دارد و دارای گل‌های سفید رنگی است. برای رشد نیاز به نور کامل خورشید دارد.

درخت سدر رو بشناس

کنار با نام عربی سدر از درختان همیشه سبز به شمار می‌رود اما نا گفته نماند که سدر گیاهی متفاوت از تیره مخروطیان محسوب می‌شود، در بیشتر مناطق رشد می‌کند و در اصل درخت سدر بومی مناطق گرمسیری آفریقا و آسیا است که در بخش وسیعی از ایران نیز آن را کاشت و به عنوان پوشش گیاهی از آن استفاده می‌کنند.

دارای ارقام و واریته‌های بیشماری است نسبت به خشکسالی مقاوم است که از طول عمر بالایی برخوردار است طوریکه بیش از 500 سال عمر می‌کند، جالب است بدانید که در برخی مناطق کنار را درختی مقدس می‌دانند که اگر به مناطق جنوب کشور سفر کرده باشید می‌توانید این درخت را در کنار آتشکده‌ها و سایر مکان‌های مذهبی و دینی مشاهده کنید.

خواص بسیاری دارد به همین دلیل از آن در طب سنتی نیز به وفور استفاده می‌کنند، بخش‌های مختلف این گیاه همچون برگ، میوه و چوب آن سرشار از مواد غنی و ویتامین‌های مختلفی است که از آن برای شستشوی دست، غذای دام و از چوب آن برای گرم کردن و هیزم و همچنین پخت و پز استفاده می‌کنند.

به صورت درختی بلند قامت رشد می‌کند که شاخه‌های متراکم و فشرده‌ای با ساقه‌های ضخیم با پوستی خاکستری تا قهوه‌ای دارد، شاخه‌های این گیاه خاردار و از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار هستند که به صورت آویزان رشد و به رنگ خاکستری ظاهر می‌شود، سرتاسر شاخه‌ی این گیاه از برگچه‌های کوچک بیضی مانند و براق پوشیده تشکیل شده است.

گل‌های زیبایی به رنگ سفید و ستاره‌ای مانند تولید می‌کند که جاذب حشرات مختلفی است، میوه‌ی گرد و کروی مانندی به اندازه 1 تا 5 سانتی‌متر تولید می‌کند که در فصل بهار قابل برداشت و استفاده می‌شود که طعمی همچون خرمای نارس و همچنین سیب دارد که دارای خواص بسیاری است. بسیاری از افراد به پودر برگ گیاه سدر می‌گویند.

خواص فراوان سدر

کنار آفریقایی و کنار کازرونی (ایرانی) گونه‌هایی از این سرده‌اند که به‌طور فراوان بومی جنوب و جنوب غرب ایران نیز می‌باشد.

میوهٔ کنار خوراکی است، کنار میوه‌ای مغذی و سرشار از ویتامین K و مقادیر نسبتاً خوبی از ویتامین D3 و نیز کلسیم، فسفر، آهن، منگنز، روی و پتاسیم است. ارزش غذایی میوه‌ی کنار از لحاظ پروتئین، مواد معدنی، کلسیم، فسفر، کاروتن و ویتامین از گندم غنی‌تر و میزان کالری و ویتامین C آن نسبت به لیمو بیشتر است.

میوه‌ی آن به راحتی هضم و اثر ملین (ضد یبوست) دارد، مزه‌ی آن اندکی شیرین است. کنار در ماه‌های پایان زمستان و فروردین به بار می‌آید و تا نیمه بهار نیز کم و بیش بر درخت می‌ماند. کنار با قیمتی ارزان‌تر نسبت به سایر میوه‌ها در دسترس است.

برخی گونه‌های کنار در بهار شکوفه داده، در پاییز به بار می‌نشیند که در زبان بومی به آن کنار پاییزه می‌گویند.

از گونه‌های دیگر کنار که درختچه‌ای و بدون ساقه و تنه ضخیم است؛ در زبان خوزی و لری رَمَلِک و یا لملیک می‌گویند که در پاییز و زمستان میوهٔ ترش آن به‌دست می‌آید.

در کوهپایه‌های زاگرس مناطق نیمه‌گرمسیری این نوع کنار دیده می‌شود.

درخت کنار از مقاوم‌ترین درختان میوه به صورت درختچه‌ای کوچک، خاردار با تاج پهن است. این درخت و میوهٔ آن در جنوب ایران کنار نامیده می‌شود و در کتاب‌ها به نام‌های کنار، سدر، سدره، منبل داوود، سنجد گرجی، نیم، ضال، ببر و شجره‌النبق نیز خوانده شده‌ است. از قدیم از برگ سائیده درخت کنار به‌عنوان ماده پاک‌کننده موی سر و بدن استفاده شده و هنوز هم در برخی نقاط استفاده از آن متداول است.

برگ سائیده درخت کنار سدر نام دارد. این درخت در استان‌های جنوبی ایران مانند ایلام فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمان و جنوب سیستان و بلوچستان به خوبی می‌روید.

شستشو با برگ کنار (سدر)
برگ‌های کنار را می‌توان خشک و پودر کرده و جهت شستشوی بدن و مو بکار برد. برگ کنار (سدر) حاوی تانن، استرول‌های گیاهی مانند بتاسیتوسترول، بتاسیتوسترول گلوکزید و ساپونین ابلین لاکتون می‌باشد. ساپونین موجود در سدر عامل کف‌کنندگی در برگ کنار است. ابلین لاکتون از دسته ساپونین‌های استروئیدی است و به عنوان ماده اولیه برای تهیه هورمون‌های استروئیدی می‌توان بکار برد.

طبع میوه کنار
طبع میوه‌ی کنار سرد است.
میوه‌ی کنار سبز رنگ با گوشت سفید یا نارنجی و زرد رنگ میوه‌ای شبیه زیتون بوده که به عنوان سیب فقرا هم شناخته می‌شود و بیشتر در جنوب و جنوب غرب ایران یافت می‌شود. میوه کنار سرشار از ویتامین C، ویتامین K و ویتامین D3، کلسیم، فسفر، آهن، منگنز، روی و پتاسیم می‌باشد.

از میوه کنار برای تهیه شربت، مربا، ژله و ترشی استفاده می‌شود. زنبور عسل از شکوفه‌های درخت کنار عسل طبیعی کنار را تهیه می‌کند که خواص بسیاری برای آن ذکر شده‌ است.

ارزش غذایی میوه کنار (۱۰۰ گرم)
کالری: ۲۵
پروتئین: ۰٫۸ گرم
قند: ۷ گرم
کربوهیدرات: ۱۷ گرم
فیبر: ۰٫۶ گرم

برداشت میوه کنار چگونه است؟

برداشت میوه کنار به روش دستی چیدن، تکاندن و ضربه زدن به شاخه‌ها انجام می‌شود. توجه داشته باشید که برداشت میوه‌ی این گیاه به همراه دم‌گل باعث افزایش طول عمر گیاه به هنگام انبارداری می‌شود.

نکته‌ای که ذکر آن ضروری است این است که میوه‌ی این گیاه را می‌بایست طی چندین مرحله برداشت کنید چرا که میوه این گیاه به طور همزمان نمی‌رسد به همین دلیل به هنگام برداشت باید میوه‌های رسیده را برداشت کنید.

می‌خواهی درخت سدر بکاری؟

درخت کنار از طریق بذر و پیوند تکثیر می‌شود.

کشت بذری درخت سدر

در کشت بذری ابتدا بذر گیاه را تهیه کنید و به این نکته توجه داشته باشید که بذر زنده قابل کشت نیست، در نخستین گام یک گلدان در ابعاد و عمق مناسب تهیه کنید و توجه داشته باشید که گلدان از زهکشی خوبی برخوردار باشد،

گلدان را با استفاده از خاک سبک و نرم و آغشته به مواد آلی پر کنید، برای تسریع در جوانه زنی قسمت پوسته سفت بذر را با ابزار گوناگون به آرامی بشکنید به گونه‌ای که ترک بردارد سپس شیاری با دست خود در خاک گلدان ایجاد کنید و بذر گیاه را در داخل آن قرار دهید، روی بذر را با مقداری خاک و کود نرم بپوشانید و گیاه را با استفاده از آبپاش به آرامی آبیاری کنید و تا زمان جوانه زنی نگذارید سطح خاک خشک شود،

پس از گذشت یک تا نهایت سه هفته بسته به شرایط اقلیمی و محیطی رشد گیاه جوانه می‌زند و سر از خاک بیرون می‌آورد، زمانی‌که گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید نهال گیاه را به گلدان بزرگتر برای مراقبت و در نتیجه به زمین اصلی برای ادامه رشد منتقل کنید.

توجه داشته باشید که شما می‌توانید به طور مستقیم بذر این گیاه را در زمین اصلی نیز کشت کنید.

پیوند زدن درخت سدر

بهترین زمان برای پیوند زدن زمانی است که گیاه در حال رشد است که برای این منظور می‌توانید در اواسط فصل بهار یا اواخر تابستان پیوند را تهیه کنید، توجه داشته باشید که جوانه‌های نابالغ و توسعه نیافته‌ی بخش بالایی شاخساره‌های جدید و جوانه رسیده برای پیوند مناسب نیستند، استفاده از روش T برای پیوند زدن این گیاه توصیه می‌شود.

بهتر است پیوند زدن در فاصله نزدیک با زمین انجام شود تا از این طریق بتواند منطقه ظهور نرک‌ها را به از ناحیه پایه پیوند به حداقل برساند.

هرس درخت کنار چگونه است؟

هر گیاهی برای رشد نیاز به هرس به موقع دارد که درخت کنار نیز از این قاعده مستثنی نیست و نیاز به هرس دارد ولی نکته‌ای که وجود دارد زمان هرس در مناطق مختلف بسته به شرایط اقلیمی متغیر است به همین دلیل بهترین زمان هرس بعد از برداشت محصول و زمانی که گیاه به خواب زمستانی می‌رود است. به هنگام هرس شاخه‌های اضافه، خشک شده و بیمار گیاه را جدا کنید.

شرایط رشد، ارتفاع این گیاه بسته به ارقام و واریته‌های مختلفی که دارد متغیر و بین ۵ تا ۲۰ متر است. گیاهی کاملاً آفتاب دوست به شمار می‌رود که برای رشد و نمو نیاز به نور کامل خورشید دارد.

دمای مناسب برای رشد این گیاه ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد است که اگر دمای هوا بیشتر باشد روند تشکیل میوه گیاه کاهش پیدا می‌کند و دمای پایین زیر صفر و یخبندان نیز باعث آسیب به شاخه‌های جوان می‌شود.

در برابر وزش بادهای سنگین مقاوم است به همین دلیل به عنوان بادشکن عمل و برای این منظور مناسب است.

در گستره وسیعی از خاک‌ها رشد می کند که البته شما می‌توانید برای رشد این گیاه از خاک‌های خنثی یا کمی قلیایی استفاده کنید تا درخت رشد بهتری را تجربه کند. دارای ریشه‌های به نسبت عمیقی است به همین دلیل در برابر کم آبی مقاوم است و نیاز آبی کمی دارد طوریکه بدون آب نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.

فاصله کاشت بین درختان ۷ متر و فاصله بین ردیف‌ها ۵ متر است.

در طول دوره‌ی رشد گیاه می‌توانید از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم کود ازت به همراه ۴۰۰ تا ۸۰۰ گرم فسفر و در نهایت ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم پتاسیم استفاده کنید که البته توجه داشته باشید که میزان استفاده از ازت، فسفر و پتاسیم بسته به شرایط رشد گیاه متفاوت است که برای مشاوره در این زمینه می‌توانید با پوپونیک تماس بگیرید، زمان استفاده از فسفر و کود حیوانی پوسیده یک ماه بعد از هرس است.

می‌توانید از سایر کودها شیمیایی در طول دوره رشد گیاه به صورت جامد و مایع و به صورت محلول پاشی استفاده کنید.

از آفات و بیماری رایج درخت کنار می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

مگس سفید کنار

مگس سفید گونه‌ای حشره است که بر روی میوه‌ی گیاه و در تمام طول سال بر روی بخش‌های رویشی گیاه به خصوص برگ‌ها ادامه حیات می‌دهد و به آن خسارت وارد می‌کند. برای مبارزه با این آفت توصیه‌ی ما به شما استفاده از سم اکتیلیک ۵۰ درصد به نسبت یک در هزار است.

شپشک کنار

شپشک از آفت رایج درخت کنار محسوب می‌شود که می‌توانید آن را در بخش‌های مختلف برگ گیاه به وضوح مشاهده کنید، استفاده از سمپاشی یکی از روش‌های از بین بردن حشرات محسوب می‌شود که توصیه‌ی ما به شما استفاده از حشره‌کش دیازینون است.

کرم برگ‌خوار کنار

کرم برگ‌خوار حشره‌ای موزی است و همانطور که از نامش پیداست از برگ گیاه تغذیه و به آن خسارت وارد می‌کند. این آفت با نفوذ به بافت داخلی برگ بین دو لایه از آن تغذیه می‌کند، برای از بین بردن این آفت می‌توانید از سموم تماسی استفاده کنید.

موریانه

موریانه معمولاً به درختان ضعیف حمله و در خاک‌های شنی به وفور قابل مشاهده است. استفاده از آبیاری به موقع و تغذیه مناسب باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات می‌شود. برای از بین بردن موریانه می‌توانید باغ کنار خود را در اوایل بهار و پاییز شخم بزنید و خسارات این آفت را به حداقل برسانید.

بیماری سفیدک پودری

بیماری سفیدک پودری در نتیجه درجه پایین حرارت و ابری بودن هوا در کنار رطوبت ایجاد می‌شود. استفاده از روش محلول پاشی و استفاده از قارچ کش دینوکاپ توصیه ما به شما برای کنترل این بیماری است که نقطه‌های سفید رنگی را ایجاد می‌کند.

با انواع درخت کُنار آشنا شوید

کنار نازک

کنار نازک دارای تاجی گرد است که انشعابات گسترده‌ای دارد و خاردار است، برگ‌های سبز رنگ بیضی مانندی دارد که سطح رویی برگ‌های آن صاف و سطح زیرین آن کرک‌های سفید رنگی دارد. میوه‌ی تخم مرغی شکل و بیضی مانندی تولید می‌کند. از گیاهان همیشه سبز به شمار می‌رود که در بیشتر مناطق رشد و از رشد مطلوبی برخوردار است.

کنار کایتلی

کنار کایتلی از گونه‌های پیوندی محسوب می‌شود. برگ‌های تخم مرغی شکل دندانه‌داری دارد. در داخل میوه‌ی آن هسته‌ی بیضی مانندی وجود دارد. خواص بسیاری دارد و دارای طعم دلچسبی است.

کنار عمران

کنار عمران در سایز متوسط رشد می‌کند که انشعابات زیادی به صورت خمیده دارد که معمولاً این انشعابات به دلیل گستردگی با خاک تماس برقرار می‌کنند. خارهای کمتری نسبت به سایر واریته‌ها دارد. برگ‌های سبز رنگ این گیاه حالتی بیضی مانند و کشیده دارد که قسمت حاشیه آن دندانه‌دار است. میوه بیضی مانندی به طول 21 تا 23 سانتی‌متر تولید می‌کند.

کنار گولا

کنار گولا برگ‌های قلبی شکلی دارد و درختی گسترده به شمار می‌رود. میوه‌ی آن ظاهری گرد و کروی مانند دارد که دم میوه‌ی آن به رنگ زرد روشن است و سطح پوسته‌ی براق و گوشتی آن به رنگ سفید است. میوه‌ی این گیاه از ارقام زودرس محسوب می‌شود.

کنار تورنلس

کنار تورنلس برگ‌های تخم مرغی شکلی دارد که طول آن به 8 و عرض آن به 4 سانتی‌متر می‌رسد، میوه‌ی تخم مرغی تا بیضی مانندی تولید می‌کند که انتهای میوه‌ی آن نوک تیز است و قاعده دم میوه‌ی آن گرد است. میوه‌ی این گیاه به هنگام رسیدن به رنگ سبز مایل به زرد تبدیل می‌شود.

کنار ساندورانانوئل

کنار ساندورانانوئل برگ‌هایی به رنگ سبز روشن تولید می‌کند، قاعده برگ‌های آن به رنگ گرد و نوک تیز است که اندکی خمیده است. میوه‌ی تخم مرغی شکل بیضی مانندی تولید می‌کند، میوه‌ی رسیده‌ی آن به رنگ سبز متمایل به زرد طلایی است.

کنار نرما

کنار نرما به صورت درختی همیشه سبز رشد می‌کند که ارتفاع آن به حدود ۶ تا ۹ متر می‌رسد. برگ‌های سبز رنگ تیره‌ای دارد. میوه‌ی بیضی مانندی با انتهای گرد تولید می‌کند. در بیشتر مناطق رشد می‌کند.

کنار بنارسی کارکا

کنار بنارسی کارکا برگ‌های تخم مرغی شکل تا بیضی مانندی دارد. میوه این گیاه تخم مرغی شکل است که میوه نارس آن به رنگ سبز و رسیده‌ی آن به رنگ سبز مایل به زرد است. پوست میوه‌ی آن صاف و در عین حال براق است.

کنار جوجیا

کنار جوجیا از ارقام زود بازده به شمار می‌رود که حالتی گسترده و منشعب دارد، برگ‌های تخم مرغی شکلی به رنگ سبز تیره و نوک تیز دارد. از رشد مطلوبی برخوردار است و در بیشتر مناطق رشد می‌کند.

کنار الاچی

کنار الاچی برگ های کروی شکلی با قاعده‌ی باریک دارد، میوه‌ی آن ظاهری تخم مرغی شکل و گرد دارد، میوه‌ی نارس این گیاه به رنگ سبز و رسیده‌ی آن به رنگ سبز مایل به زرد است. دارای شاخه و برگ زیادی است و در بیشتر مناطق رشد و از رشد مناسبی برخوردار است.

کنار چوهارا

کنار چوهارا دارای رشد متوسطی است و انشعابات گسترده‌ای دارد. برگ‌های تخم مرغی شکل آن نوک تیز هستند، سطح زیرین برگ‌های آن صاف و سطح بالایی آن کرک‌دار هستند. در بیشتر مناطق رشد می‌کند.

خواص کنار

دارای مقادیر زیادی کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، ویتامین c، روی و ... است.
طبع معتدلی دارد که البته برخی بر این باور هستند که داری طبعی سرد و خشک است.
به بهبود دستگاه گوارش و همچنین درمان یبوست کمک می‌کند.
کاهش وزن و لاغری را برای شما به ارمغان می‌آورد.
باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود.
در بهبود گلودرد و سرفه مؤثر است.
خون را تصفیه می‌کند و در درمان دیابت موثر است.

این درخت همیشه سرسبز بومی ایران را می‌توانید به زمین هدیه کنید ما از آن مراقبت می‌کنیم با روستاگل همراه باشید.