احتمالا تا بحال سروده‌های شاعر ایرانی، مرحوم هوشنگ ابتهاج ملقب به سایه را شنیده‌اید، در بسیاری از سروده‌ها، ایشان از گل و درخت ارغوان استفاده کرده است، که دلیل آن درخت ارغوان در منزل ایشان بود که به هم صحبتی با آن می‌پرداخته و مدت زمانی را به آن اختصاص می داده و به آن رسیدگی میکرده است و این سروده‌ها مربوط به زمانی است که ایشان در سال‌های دور از خانه بوده و گاهی که دلتنگ خانه میشد دررویاها و خاطرات خود یاد ارغوان می‌افتاد، که اکنون ارغوان در چه حالتی است، آیا کسی از آن مراقبت می‌کند؟ 

وباعث خلق این سروده‌های زیبا شد، اگر شما نیز در این‌باره اطلاعاتی دارید با روستاگل به اشتراک بگذارید.

ارغوان شاخه‌ همخون جدا مانده من

آسمان تو چه رنگ است امروز؟

آفتابی‌ست هوا؟

یا گرفته است هنوز؟

...

در ادامه این مطلب شما را با درخت ارغوان و انواع آن آشنا می‌شوید، و باهم به چگونگی نگهداری و تکثیر آن می‌پردازیم، تا بتوانیم خود در خانه درخت ارغوان داشته باشیم.

دانستنی‌های درخت ارغوان

ارغوان(Cercis L):
نام علمی درخت ارغوان از نام قدیم یونانی آن Kerkis اقتباس شده است و نام‌های محلی آن در همه جای ایران ارغوان می‌باشد و به عربی در کتب قدیمه آن را اکوان، ارجوان ،ارجوان العرب، خرزیق، زمزریق، زعید نام برده‌اند.
ارغوان دارای گونه‌های متعددی است که دو گونه‌ی آن در ایران دیده می‌شود.
انواع ارغوان :
1.ارغوان کانادایی(Cercis canadensis):
این درختچه بومی آمریکای شمالی‌ست و بذر آن را سازمان مطالعات اکولوژی نوشهر وارد نموده است رشد آن رضایت‌بخش می‌باشد گل‌های آن صورتی و پایه‌های آن در باغ‌های کشور منتشر شده است.
2.ارغوان چینی(Cercis chinensis):
این درختچه بومی چین و ژاپن می‌باشد و گل‌های آن ارغوانی روشن و در اواخر اسفند ماه و اوایل بهار شکفته می‌شود و در اواسط فروردین برگ‌های قلوه‌ای و نوکدار آن با رنگ سبز روشن ظاهر شده در آخر پاییز خزان می‌کند.
ارغوان(Cercis griffithii):
این این درخت ارغوان در پشت کوه و پل دختر لرستان و تنگه ملاوی ین ارتفاعات ۹۰۰ تا ۱۵۰۰ متر از سطح دریا می‌روید و برگ‌های آن از گونه دیگر که در شمال می‌روید کوچک‌تر است. نام محلی آن در پشت کوه لرستان ارغوان است.
ارغوان باختری(Cercis occidentalis):
اصل این درختچه از ایالت تگزاس آمریکا است و سال‌های اخیر به ایران وارد شده و اکنون در باغ‌ها مختلف انتشار یافته است.
ارغوان معمولی(Cercis siliquastrum):
این درخت کوچک بومی اروپا و آسیا است و در جنگل‌های شمال و ارتفاعات متوسط و در میان‌بند پراکنده است پایین‌ترین ارتفاع آن در رستم آباد ۱۸۰ متر از سطح دریا می‌باشد در صورتی که در نوده در ۹۰۰ متر ارتفاع دیده می‌شود و در گرگان بیش از مناطق دیگر انتشار دارد. در درختان کهنسال گل‌های ارغوان قبل از باز شدن برگ در اوایل اردیبهشت ماه به رنگی یک دست درمی‌آیند و باغ و چمن را زینت می‌بخشند.

درخت ارغوان به خاطر نام زیبایی که دارد و همچنین شاخه‌های بسیار زیبای آن که باعث جذابیت آن شده است، یک حس و حال خوب را در افراد به وجود می‌آورد. این درخت چون قد بلندی ندارد و تنه آن هم قطر زیادی ندارد و حالت چتری مانند دارد یک درختچه به حساب می‌‌آید.

این درخت نیازمند مراقبت زیاد نیست و تقریبا یک گیاه سرسخت به شمار می‌‌رود و مناسب برای هر شرایط بومی می‌‌باشد. این گیاه جنبه زینتی دارد برگ‌های درختچه به شکل قلب و گرد است که کناره‌های صافی دارد.

گل‌های آن قبل از رشد برگ‌ها در اوایل بهار، به صورت خوشه‌‌ای به وجود می‌‌آیند و چون این گل‌ها زیاد هستند یک منظره بسیار زیبا را به این گیاه می‌‌دهد. و عمر آن تقریبا بیست سال است و عمر زیادی ندارد.

بلندی آن گاهی به ۱۲ متر هم می‌رسد، اما بیشتر به صورت درختچه‌است. ارغوان گیاه بومی سرزمین‌های جنوبی اروپا و جنوب غربی آسیا است و در ایران در خراسان رضوی، ایلام، شاهرود، کرمان، مازندران، گیلان، همدان، لرستان و فارس و در پاوه استان کرمانشاه (روستای داریان) به صورت خودرو می‌روید.

این درخت را به عنوان گیاه زینتی می‌کارند، در شهرهای شمالی استان خوزستان مانند دزفول، شوشتر، مسجدسلیمان و هفت تپه نیز این گیاه به وفور یافت می‌شود اما زمان گلدهی آن اواسط زمستان است.

ولایت پروان در کشور افغانستان نیز برای رشد ارغوان بسیار مناسب است به‌گونه‌ای که در اردیبهشت ماه هر سال دشت‌های این ولایت به گل‌های زیبای ارغوان آذین شده و نمای زیبایی را به منطقه می‌دهد.

هر ساله مراسمی ادبی و فرهنگی به نام جشن ارغوان با حضور شاعران و نویسندگان و همین‌طور مقامات دولتی و محلی در منطقه پروان برگزار می‌شود و حتی دولت افغانستان در صدد آن است که این جشن را در میراث جهانی یونسکو به ثبت برساند.

برگ‌های ارغوان به شکل قلب، بدون کرک و دارای کناره‌های صاف است.

گل‌های این درخت در اوایل بهار، در گروه های ۳ تا ۶ تایی، روی شاخه‌ها و حتی روی ساقه اصلی، پیش از رشد برگ‌ها پدید می‌آیند و چون عده آن‌ها بسیار زیاد است، منظره زیبایی به درخت می‌دهد. مزه‌ی گل ارغوان ترش و نسبتاً مطبوع است. از این رو در بعضی از کشورها گل ارغوان را همراه سالاد می‌خورند یا در بعضی از غذاها می‌ریزند.

ارغوان در خاک‌های آهکی پرقوت بهتر رشد می‌کند و در برابر خشکی مقاوم است و به تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارد.

برای زیاد کردن این درخت، بذر آن را فروردین در هوای آزاد می‌کارند، این درخت را از راه پیوند و قلمه‌زدن نیز زیاد می‌کنند. این درخت هر جا که آب کم و خاک نامطلوب است سبز می‌شود.

امروزه مراکز حفاظت از منابع طبیعی آن را برای حاشیه شهرها و روستاها توصیه می‌کنند و حتی بعضی از مراکز دولتی نهال ارغوان را تولید و به‌طور رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند.

سرزمین مادری‌اش مناطق شرق مدیترانه‌است و در کشور ما گسترش زیادی دارد.

اوایل اردیبهشت، ارغوان تماشایی‌ترین زمان خود را می‌گذراند. در این هنگام در حالی که شاخه‌ها هنوز بدون برگ هستند، گل‌های خوشه‌ای و صورتی‌ رنگش به حالت آویخته ظاهر می‌شوند و سپس برگ‌های سبز و قلبی‌شکل، آن شاخه‌ها را زینت می‌بخشد.
وقتی عمر گل‌ها به پایان رسید، بذرها در داخل محفظه‌هایی به نام نیام قرار گرفته و تمام طول سال روی شاخه‌ها باقی می‌مانند.

دیگه می‌تونی راحت درخت ارغوان بشناسی

درخت ارغوان برگ‌هایی مدور، کامل و قلبی شکل دارد، گل‌هایش به رنگ صورتی-ارغوانی هستند، دارای کاسه‌ی قوزدار با دندانه‌های کوتاه است، گل‌ها در این درخت پیش از برگ‌ها ظاهر می‌شوند.

فروردین و اردیبهشت هنگامه‌ی به گل نشستن این گیاه است که گل‌ها در دسته‌های سه تا شش‌تایی به صورت متراکم روی تنه و شاخه‌های درخت قرار می‌گیرند.

عرض آنها در حدود 2 سانتی‌متر است. این گل‌ها طی دوره گلدهی، منظره جالبی از درخت گلدار بدون برگ به نمایش می‌گذارند.

میوه این درخت نیام باریک و تخت با طول 7 الی 10 سانتی‌متر می باشد که در اوایل رشد رنگی قرمز متمایل به بنفش داشته و به مرور رنگ آن به قهوه‌ای تغییر می‌کند.

مدت ماندگاری میوه روی درخت زیاد است.

از این درخت زینتی و زیبا برای محوطه سازی، کاشت در قسمت حاشیه‌ای آب‌ها و پرچین‌ها استفاده می‌شود، کاشت آن در زمان‌های گذشته بیشتر در حاشیه باغ‌های میوه کشور صورت می‌گرفته است.

همچنین در گذشته‌های دور و در زندگی روستایی از ترکه این درخت برای بافت سبد استفاده می‌شده که امروزه تنها در هنر سبدبافی و هنرهای دستی کاربرد دارد.

اینجا بهت می‌گیم برای رشد و نگهداری این درخت چه نکاتی رو باید رعایت کنی

ارغوان رشد سریعی دارد و شرایط محیط اطراف خود را به خوبی تحمل می‌‌کند، این گیاه در برابر سرما و کم آبی مقاوم بوده و در انواع خاک‌ها رشد می‌‌کند حتی در خاک‌های اسیدی، خنثی و قلیایی هم رشد دارند.

این گیاه در هر خاکی می‌‌تواند رشد کند و می‌‌توان گفت به خاک حساس نیست، خاک‌هایی که از نظر آهکی و گچی قوی هستند و مواد غذایی لازم برای رشد این گیاه را دارند برای رشد آنها مناسب‌‌تر می‌‌باشند.

درخت ارغوان نیازمند آبیاری متوسط است و گیاهی است که به خشکی مقاوم می‌‌باشد و در فصل تابستان دو هفته‌‌ای یکبار به آبیاری احتیاج دارد. خاکی که رطوبت داشته باشد و آب را در خود نگه دارد، باعث از دست رفتن ریشه گیاه می‌‌شود.

درخت ارغوان در آفتاب خوب رشد می‌‌کند و شش ساعت نور مستقیم خورشید در روز برای آن کافی است برای نگهداری این گیاه در آپارتمان بهتر است برای جذب نور آن را در بالکن گذاشت.

این گیاه به خاطر ساختار محکمی که دارد یک گیاه مقاوم است و در برابر سرما از خود مقاومت نشان می‌‌دهد و تا دمای 15- درجه را می‌‌تواند تحمل کند.

ارغوان به کود احتیاجی ندارد ولی بعد از چند سال بهتر است که هر سه تا چهار سالی یک بار کود‌های چند منظوره قبل از سرما استفاده شود تا گیاه بهتر رشد کند.

یکی از بیماری‌های این گیاه بیماری لکه برگی است که وقتی رطوبت محل کشت خیلی زیاد باشد به وجود می‌‌آید. جهت خرید سم و قارچ‌کش به فروشگاه آنلاین نازبو مراجعه کنید.

هرس کردن درخت بهتر است پاییز انجام شود چون باعث رشد سالم و مناسب گیاه می‌‌شود و باید شاخه‌های مرده و خشک شده را از درخت جدا کرد.

حالا می‌خواهیم درخت بکاریم

این گیاه با قلمه زدن، تکثیر بذر و خوابانیدن تکثیر می‌شود اما روش ساده آن کاشت بذر است بهترین زمانی که می‌توان درخت ارغوان را کاشت اوایل فصل پاییز است، اگر بخواهید با بذر این گیاه را بکارید باید به مراحل زیر دقت کنید.

1- در مرحله اول باید بذر این گیاه را از مراکزی که مخصوص گل و گیاه هستند تهیه کنید به خاطر پوشش سخت بذر باید با کمک یک چاقو، چند شکاف در روی پوشش آن ایجاد کنید یا با کمک کاغذ سنباده پوشش روی بذر را ساییده تا پوشش آن نازک شود.

2- بهتر است برای اینکه بذر زودتر جوانه بزند آن را به مدت یک شب در آب ولرم خیس کنید یا حدود نیم ساعت در آب بجوشد.

3- در گلدانی که ماسه دارد بذر را بکارید و روی آن یک پلاستیک شفاف بکشید.

4- گلدان باید در محیطی باشد که دمای آن حدود 4 تا 5 درجه سانتی گراد بوده و برای این کار می‌ توان از طبقات پایین یخچال استفاده کرد.

5- به مدت پنج تا هفت هفته باید گلدان در این دما نگهداری شود و باید سطح کاشت همیشه مرطوب باشد.

6- بعد از گذشت چند هفته باید بذر از گلدانی به گلدان دیگر که خاکش زهکشی شده باشد انتقال داده شود. بهترین خاکی که بذر ارغوان می‌تواند در آن به خوبی رشد کند باید از مخلوط ۳۰% خاک باغچه ، ۳۰% ماسه، ۲۰% برگ و ۲۰% کود دامی تشکیل شده باشد.

7- دمای ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد بهترین دما برای جوانه زدن بذر ارغوان است که بعد از ۱۵ تا یک ماه کم کم شاهد اولین جوانه‌ها خواهید بود.

بونسای ارغوان

درخت ارغوان می‌تواند یک درختچه مناسب برای طراحی بونسای باشد. اما استقبال از آن به دلیل تولید زیاد پاجوش و روند رشد اندک در گلدان و همچنین کندی ضخامت تنه خیلی قابل توجه نیست.

به جهت وجود همین عوامل تنها اقلیتی از هنرمندان بونسای، مبادرت به پرورش بونسای این درخت می‌کنند. فرم ترکیب شده از چند تنه درخت ارغوان برای طراحی بونسای این گیاه مناسب می‌باشد.

اینم از خواص ارغوان

در ایران کاربرد زینتی و تزیینی درخت ارغوان بیشتر از کاربرد و ارزش دارویی آن است درخت ارغوان علاوه بر اینکه جنبه تزیینی دارد از ریشه، برگ و گل و پوست آن در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‎‌شود.

از پوست و چوب آن برای درمان آبسه می‌‌توان استفاده کرد و گل‌های تازه آن خلط‌های سینه را از بین می‌‌برد و باعث راحت‌‌تر شدن تنفس می‌‌شود.

ضماد گل سوخته ارغوان، خون‌ریزی را بند می‌‌آورد.

از گیاه ارغوان به صورت دم کرده گل و دم کرده پوست ریشه استفاده می‌‌شود.

گل‌های ارغوان ترش مزه هستند در بعضی از کشور‌های اروپایی از آن ترشی درست می‌‌کنند.

طبع این گیاه سرد و معتدل می‌‌باشد و می‌توان گفت کمی هم گرم و مرطوب است.

به عنوان ملین و مسهل قابل مصرف می‌باشد.

درخت ارغوان همه اخلاط جمع شده در بدن را پاک می‌کند.

مقدار ده گرم حل شده ارغوان در شیر گرم به رفع برونشیت کمک می‌کند.

درخت ارغوان تقویت کننده معده و کبد است.

میزان پنج گرم حل شده آن در آب قبل از غذا برای از بین بردن صفرا بسیار نافع است.

مصرف این گیاه برای کسانی که از فشار خون و دیابت رنج می‌ برند مفید می‌باشند.

درخت ارغوان حرارت قلب و کبد را کم می‌کند و می‌توان گفت حرارت بدن را از بین می‌برد.

این پنج نوع ارغوان و بشناس

ارغوان افغان، این درخت در پل دختر و پشت کوه و تنگه ملادی می‌روید و برگ‌های آن نسبت به گونه‌هایی که در شمال است کوچک‌‌تر هستند.

ارغوان آمریکایی، اصل این درخت متعلق به تگزاس در آمریکای شمالی است که وارد ایران شده و در باغ ها کشت می‌‌شود.

ارغوان کانادایی، بذر این درخت را سازمان اکولوژی نوشهر به ایران وارد کرده چون این درخت بومی آمریکای شمالی می‌‌باشد. گل‌های این درخت صورتی رنگ است و رشد خوبی هم دارد.

درخت ارغوان چینی، گل‌های این درخت ارغوانی روشن است و در اواخر اسفند و اوایل بهار گل می‌‌دهد و در اواسط فروردین برگ‌های قلوه‌‌ای و نوک‌دار با رنگ سبز روشن رشد می‌‌کند و در آخر پاییز هم خزان می‌‌کند. این درختچه متعلق به چین و ژاپن است.

ارغوان غربی، این درخت در ایران در شهرهای خراسان رضوی و ایلام، شاهرود، کرمان، گیلان، همدان، لرستان و کرمانشاه به صورت خودرو می‌‌روید این درختچه بومی سرزمین‌های جنوبی اروپا و جنوب غربی آسیا می‌باشد.

زمان گل‌‌دهی آن وسط تابستان است و مشخصه اصلی این درخت گل‌های ارغوانی آن می‌‌باشد.

بزن بریم درخت و هرس کنیم

هرس یعنی حذف و بریدن قسمت‌هایی از درخت به منظور سلامت آن و رشد باروری آن است، بهترین زمان برای هرس کردن درخت ارغوان فصل زمستان است چون در این فصل درخت ارغوان در خواب زمستانی است.

هرس شاخه‌ها یکی از مهمترین قسمت‌های این درخت است. تعداد و زاویه شاخه‌ها مهمترین قسمت هرس به حساب می‌آید، شاخه‌ها نقش مهمی در مقاومت گیاه در برابر فشارهای بیرونی مثل یخبندان و حتی وزن میوه‌ها را دارند.

در هنگام هرس کردن باید به شاخه‌های درخت و مقدار بریدن دقت شود.

اگر درخت ارغوان هرس نشود شاخه‌های آنها متراکم می‌‌شود و در زیبایی آن تاثیر می‌گذارد و همچنین نمی‌گذارد که قسمت‌های دیگر گیاه ارغوان رشد کند و شاخه‌ها در هم پیچ می‌خورند و نور به اندازه کافی به همه جای درخت نمی‌رسد و همین امر مانع رشد می‌شود و گاهی به شاخه‌های میانی نور نمی‌رسد و آنها خشک می‌شوند.

زمانی این کار باید انجام شود که برگ‌های درخت ریخته باشد چون وقتی برگ‌ها نباشند به راحتی می‌‌توان شاخه‌های اضافی را دید و آنها را هرس کرد و چون در زمستان درخت ارغوان فعالیت زیستی ندارد با هرس کردن آن آسیبی نمی‌ بیند، وقتی شاخه‌های ضخیم درخت را هرس می‌‌کنید روی آن چسب باغبانی مناسب بریزید تا هم هوا و هم آفات دیگر به آن نفوذ نکند.

یکی از مزیت‌های هرس زمستانی شکل‌ دهی نهال‌های تازه کاشته شده است تا با هرس‌های شاخه‌های اصلی ارغوان شکل دلخواه شما را به خود بگیرد.

هرس زمستانه باعث می‌‌شود شاخه‌هایی که در سال بعد به وجود می‌‌آیند تقویت شوند، اگر هرس درخت سنگین باشد شاخه‌های آن در فصل بعدی جوانه‌های کمتری خواهند داشت در نتیجه مواد غذایی ذخیره شده به شاخه‌ها و جوانه‌ها کمتر می‌‌رسد و شاخه‌های جدید بیشتر رشد می‌‌کنند و قوی‌‌تر می‌‌شوند و برگ‌ها سبز‌‌تر و بزرگ‌‌تر خواهند شد. هرس شدید گل‌‌دهی را به تعویق می‌‌اندازد.

شاخه‌های درخت ارغوان به بارور و نابارور تقسیم می‌‌شوند که بارور آن گل می‌‌دهد و نابارور گل نمی‌‌دهد و شامل پاجوش و نرک می‌‌باشد.

شاخه‌های نابارور را با توجه به موقعیت آنها در فصل استراحت می‌‌توان هرس کرد. اما هرس شاخه‌های بارور به سن آنها بستگی دارد و در زمستان سالی که ‌گل کرده‌‌اند باید این کار انجام شود اگر می‌‌خواهید که یک شاخه کامل را ببرید باید از پایین‌‌ترین قسمت آن این کار را انجام دهید تا هیچ قسمتی از آن روی درخت نباشد در این صورت زخم درخت ارغوان زودتر ترمیم می‌‌شود.

درخت ارغوانی که چند سال هرس نشده باشد نباید به یکباره و کامل هرس شود چون هرس شدید یکباره گل‌ دهی را چند سال عقب می‌‌اندازد یا گل‌‌دهی را کم می‌‌کند.

درخت ارغوان سمی است؟

مهم نیست که کودکان شکوفه‌ها را در دهان خود بگذارند، زیرا خوراکی هستند. آنها طعم شیرین و کمی ترش دارند و غنی از ویتامین ث هستند، با این حال، دانه‌های درخت ارغوان حاوی مقادیر کمی اسید آمینه کاناوانین است که می‌تواند باعث ناراحتی‌های گوارشی خفیف شود.

وقت کود دادن به درخت رسیده

برای داشتن بهترین عملکرد، در اوایل بهار درخت ارغوان خود را بارور کنید، کود آهسته رهش را انتخاب کنید.

گل سرخ به طور کلی به هرس احتیاج ندارد، اما در صورت نیاز، بلافاصله پس از پایان شکوفه هرس کنید تا شاخه های مرده، در حال مرگ، شلوغ یا متقاطع از بین برود.

می دونستی روستاگل داره تو ایران با درخت کاری به چرخه طبیعت کمک می‌کنه، تو هم می‌تونی این درخت رو هم با نام خودت و هم به دیگران هدیه کنی و در رویشگاه مربوطه داشته باشی و در این گردونه سهیم باشی.