درخت پده خود من رو شخصا یاد خاطرات کودکی می‌اندازه روزهای خوش باغ پدربزرگ، تعطیلات و سیزده بدرها و تاب بستن به شاخه‌های ضخیم و تنومند درخت پده وقتی صدای کودکانه‌ی ما بین شاخه‌های درخت پده گم می‌شد چه خوب بود این روزها و چه بد که گذشت، بماند. در اینجا می‌خواهیم برایتان از این درخت همیشه سبز و مقاوم بگوییم تا بیشتر با این درخت آشنا شوید.

به دنیای سبز درخت پده خوش آمدید

پده EUPHRATES POPLAR
نام علمی POPULUS EUPHRATICA 
بید خانواده SALICACEAE 
بومی منطقه، آسیای مرکزی
نام های دیگرDesert Poplar 
کبوده یا صنوبر کویری درختی است پهن برگ، تاج نیمه گسترده با فرم تنه‌ی خمیده و خزان کننده که در شرایط آب و هوایی مناسب ارتفاع آن به ۱۵ متر می‌رسد. ساقه‌های قدیمی‌تر دارای پوسته‌ی ضخیم و خشن به رنگ سبز زیتونی دارند، ریشه‌های پده بسیار گسترده‌اند ولی عمق زیادی ندارد. برگ‌ها به شکل‌های مختلفی روی یک درخت ظاهر می‌شوند.

درخت پده بومی شرق و آسیای مرکزی و جنوب غربی است. در نقاط مختلف کشور ما در کنار نهرها و رودخانه‌ها دیده می‌شود و به خشکی محیط و قلیایی بودن خاک نیز بردبار است و از این رو در مناطق خشک نیز دیده می‌شود در آذربایجان در تبریز و مرند و سردشت و در کردستان دره مرجان گاود در کرمانشاهان در جم ناسو و ایلام در لرستان بیشه درود سپید دشت و تنگه ملاوی در بختیاری و خوزستان در حاشیه رود دز کارون اندیمشک و شوش در کرمان و در فارس از بوشهر تا غار شاپور و شیراز و سروستان در بلوچستان و مکران از ایرانشهر تا سیستان در خراسان از بجنورد تا مرا تپه و در کویرهای مرکزی در فرخی ابووزید آباد و حوالی کاشان و یزد عقداو و در اصفهان کوه صفه و در کنار زاینده‌رود در دره‌های شرقی و غربی منجیل در کنار رودخانه شاهرود و گیلوان انتشار دارد.

پده درختی است با ارتفاع ۱۵ متر جست‌های ریشه جوش می‌باشد.

شاخه‌های جوان آن صاف و یا کمی خزری است که به تدریج صاف و مومی می‌گردد. رنگ برگ‌های پده کبود و شکل آن متنوع است. برگ جست‌ها دارای دم‌برگ کوتاه است و پهنک آن باریک کشیده درست و نوک‌تیز می‌باشد. برگ انشعابات بلند و بهاره معمولاً نیزه‌ای لوزی کشیده و درست و نوک تیز می‌باشد و برگ‌هایی که بعدها روی این شاخه‌ها ظاهر می‌گردد و همچنین برگ انشعابات کوتاه دارای طویل بوده پهنک آنها تخم مرغی پهن و بیضی عرضی تا نیمه دایره‌ای و قلوه‌ای شکل و با ۳ تا ۵ دندانه درشت می‌باشد.

شاتون‌های آن معمولاً با باز شدن برگ‌ها ظاهر می‌گردد. این شاتون‌ها گاهی ساده و گاهی با برگ همراه است و هر یک از سه تا ۱۵ گل با پایک بلند تشکیل یافته و در کنار برگ کشیده، نوک تیز، دندانه‌دار ،صاف و ریزان قرار گرفته‌اند. پایک و محور شاتون‌ها نیز صاف و عاری از کرک است کپسول میوه تخم مرغی مخلوطی کشیده و تیز است و با سه دریچه باز می‌شود.

چوب پده کمی سرخ رنگ فشرده و سخت و مقاوم است و در نجاری به مصارف مختلف می‌رسد.

نام‌های محلی آن عبارت است از: پده (در جنوب)، پرک( در دره مرنجان کردستان)، پلک (در ایلام)، پیک(در لرستان )، پید( در سپید دشت)، پله بید و پده بید(در جهرم)، پی چوب ، پی‌آب (در دامغان )، گرد بید(در بختیاری) سمرقند و بید سمرقندی(در اصفهان)، پی او(در کاشان) و در آذربایجان بیر آقاجی نامیده می‌شود.
به واسطه نام‌های فارسی آن را پته و ترنوگوت و نام ترکی آن را در قرقیزستان تورانگا ذکر نموده‌اند نام عربی آن در عراق غرب می‌باشد.

گل‌ها در گل‌آذینهای کاتکین یا سنبله و به صورت گل آذین‌های نر و ماده دیده می‌شوند. میوه‌ها از نوع کپسول‌هایی بیضی شکل بوده که دانه‌های کرک‌داری را در برمی‌گیرد.

این گونه دارای طیف گسترده‌ای است که بطور طبیعی در شمال آفریقا، در خاورمیانه و آسیای میانه تا غرب چین وجود دارد و همچنین در جنگل‌های پهن برگ، خشک و نیمه گرمسیری تا ارتفاع ۵۰ تا ۱۸۲۰ متر از سطح دریا مشاهده می‌شود. دمای قابل تحمل آن ۱۵- تا ۵۰+ درجه می‌باشد.

این گونه معمولا در نواحی خشک، در کنار رودخانه‌ها و در دشت‌های سیلابی رشد می‌کند. درخت پده به آب‌های شور و نمکی مقاوم است و برای رشد به نور زیادی نیاز دارد.

پده گیاهی خزان‌دار است که در شرایط آب و هوایی مناسب ارتفاع آن به 15 متر هم می‌رسد. تنه‌ی آن معمولا خم شده و شاخه شاخه است. ساقه‌های قدیمی‌تر پوسته‌ای ضخیم، خشن و به رنگ سبز زیتونی دارند و این درحالیست که چوب میانی سفید و مرکز ساقه قرمز رنگ است.

این گیاه در خاک‌های اسیدی، مرطوب و با ضخامت کم رشد می‌کند. این گیاه در سایه نمی‌تواند رشد کند و در رقابت با سایر گیاهان نیز از بین می‌رود.

این گیاه در خاک‌های اسیدی، مرطوب با ضخامت کم بهتر رشد می‌کند به خشکی و آب‌های شور و نمکی مقاوم است و برای رشد به نور زیادی نیاز دارد و در سایه نمیتواند رشد کند.

این درخت به عنون جنگل‌کاری در خاک‌های شور، در مناطق بیابانی ایجاد بادگیر و جلوگیری از فرسایش خاک بیابان زدایی، مکان‌های خشک و نیمه خشک، کنار دره‌های رودخانه‌ها کاربرد دارد.

با هم درخت پده بکاریم

بذرها به محض رسیدن در بهار باید کشت شوند بذرها را ابتدا باید در شاسی یا گلخانه کشت کرد بعد از گرم شدن هوا در تابستان و رشد کافی دانه‌ها آن‌ها را به زمین اصلی منتقل می‌کنند.

مقابله به آفات پده
شته پده Chaitophorus euphraticus که سبز رنگ بوده و در پشت برگ‌ها و جوانه‌های پده فعالیت دارد. پسیل پده egeirotrioza ceardi که یکی از آفات درخت پده است و در تمام مناطق کشور با درجه اهمیت کم اقتصادی انتشار دارد.

این آفت در سطح تحتانی برگ‌ها فعالیت دارد و گال‌های متعدد کوچک و گرد ایجاد می‌کند. لارو پروانه برگ‌خوار پده Gypsonoma euphraticana از برگ درختان پده تغذیه می‌کند و دارای اهمیت اقتصادی متوسط است.

زنگ کبوده Melampsora .allii – populina که روی درختانی مانند کبوده یا سپیدار، پده و شالک دیده می‌شود و باعث ریزش شدید برگ‌ها، خمیدگی سر شاخه‌ها و کاهش رشد بافت چوبی درخت می‌شود.

خواص دارویی و صنعتی درخت پده

از پده به عنوان علوفه، تهیه الوار و تهیه فیبرهایی برای ساخت کاغذ استفاده می‌شود. از این گیاه در برنامه‌های احیای جنگل‌ها، بیابان‌زدایی و جلوگیری از فرسایش نیز استفاده می‌شود.

گزارش شده است که پوست تنه این درخت از بین‌برنده کرم‌های انگلی است.
این گیاه مانند سایر گیاهان این خانواده دارای salicin است. salicin نوعی گلیکوزید است که در بدن به اسید سالیسیلیک تبدیل می‌شود و بنابراین می‌تواند در تهیه داروهای تب‌بر و ضد التهابی استفاده شود.

عصاره به دست آمده از شاخه‌های این گیاه به عنوان یک ترکیب ریشه‌زایی استفاده می‌شود این عصاره با خرد کردن شاخه‌ها و غوطه‌ور کردن آن‌ها در آب به مدت یک روز به دست می‌آید چوب این گیاه نسبتا مقاوم، دارای بافتی نسبتا کرکی، بدون بو و یا طعم، با پایداری کم و مقاوم در برابر سائیدگی است. از چوب پده در چوب بری‌ها، منبت کاری و ساختمان‌سازی استفاده می‌شود.

این گونه در زراعت جنگل‌داری برای تهیه برگ‌ها به عنوان علوفه برای دام، الوار و به طور بالقوه فیبر برای ساخت کاغذ استفاده می‌شود. همچنین در برنامه‌های جنگل‌کاری در خاک‌های شور در مناطق بیابانی و برای ایجاد بادشکن و کنترل فرسایش استفاده می‌شود. گزارش شده است که پوست درخت دارای خواص ضد کرمی است.

همراهان همیشه سبز روستاگل با هدیه درخت به زمین می‌توانید در حفظ محیط زیست کوشا باشید.