1. روستاگل
  2. /
  3. نشو و نما

درخت گز

درخت گز در مناطق بیابانی به وفور دیده می‌شود این درخت تحمل آلودگی هوا را دارد و بسیار درخت مقاومی است از این رو می‌توان از آن در مناطق شهری نیز استفاده کرد.

درخت گز

1401-01-14 16:24:32

قطعا خیلی از شما هم نمی‌دانستید اسم درخت گز در مبحث اسطوره‌شناسی و شاهنامه‌ی فردوسی نیز آمده است، برای آگاهی بهتر در ادامه با من باش.

به نقل از شاهنامه گز در داستان نبرد رستم و اسفنديار آمده است، رستم به سوی محلی که سيمرغ نشانی درخت گز را داده، اسب می‌راند و به میدان مبارزه می‌رود.

همي راند تا پيش دريا رسيد                        ز سيمرغ روی هوا تيره ديد

چو آمد به نزديک دريا فراز                         فرود آمد آن مرغ گردن فراز

به رستم نمود آن زمان راه خشک                 همي آمد از باد او بوی مشک

بماليد بر تارکش پر خويش                         بفرمود تا رستم آمد به پيش

گزی ديد بر خاک، سر بر هوا                      نشست از برش، مرغ فرمانروا

بدو گفت شاخی گزين راست‌تر                   سرش برترين و تنش کاست‌تر

بدان گز بود هوش اسفنديار                        تو اين چوب را خوارمايه مدار

بر آتش برين چوب را راست کن                 نگه کن يکی نغز پيکان کُهُن

بِنه پرّ و پيکان برو بر نشان                       نمودم تو را از گزندش نشان

به زه کن کمان را و اين چوب گز                 بدين گونه پرورده در آب رز

ابر چشم او راست کم هر دو دست              چنان چون بودم مردم گزپرست

چو ببريد رستم تن شاخ گز                        بيامد ز دريا به ايوان و زر

بدانست رستم که لابه به کار                      نبايد همی پيش اسفنديار

کمان را به زه کرد و آن تيز گز                    که پيکانش را داده بود آب زر

همي راند تير گز اندر کمان                       سر خويش کرده سوی آسمان

تهمتن گز اندر کمان راند زود                     بدان سان که سيمرغ فرموده بود

بزد تير بر چشم اسفنديار                          سيه شد جهان پيش آن نامدار

 

( شاهنامه، ج6، صص 298، 299 و 304 )

 

 می‌توان حدس زد که قبيله يا قومی در سيستان يا جايی ديگر بوده‌اند که درخت گز را می‌پرستيده‌اند، و مقدس می‌دانستنند، اهالی سيستان به درخت گز بسيار احترام می‌گذاشته‌اند و گاهی گزهای کهن سال و تناور را تا سر حد پرستش دوست می‌داشته‌اند.

 

درخت گز نگین سبز کویر

درخت گز که به نام تمر نیز شهرت دارد، خانواده‌ای از درختچه تا درختانی بلند هستند که با نام علمی Tamarix شناخته می‌شوند. مشخصه‌ی گز شاخه‌های باریک و بلند می‌باشد، دارای برگ‌های ریز و سبز مایل به خاکستری و فلس مانند است.

نام درخت گز در طومارهای پاپیروسی مصر باستان، الواح میان رودان و کتاب‌های مقدس ادیان ابراهیمی یاد شده است. به نظر می‌رسد این درخت گل‌دار دوست داشتنی، برای هزاران سال مورد قدردانی و ستایش بوده است. منشا این گونه را می‌توان در منطقه مدیترانه، آسیای مرکزی و شمال چین جستجو کرد.

از چوب این درخت برای تولید کمان‌های بسیار قدرتمند نیز در گذشته استفاده می‌شده است.

ارتفاع برخی گونه‌های گز به ۶ متر می‌رسد، همه گونه‌های گز درختانی با رشد سریع هستند که گرمای بیابان، زمستان و یخ‌زدگی، خشکسالی و خاک قلیایی و شور را به خوبی تحمل می‌کنند، اما خاک لومی شنی را ترجیح می‌دهند.

درخت گز، در طول روزهای گرم نمک ترشح می‌کند، فرآیندی که باعث تبخیر آب می‌شود. در طول شب، نمک بر زیر برگ‌ها رطوبت هوا را جذب می‌کند در صبح، رطوبت جمع شده تبخیر می‌شود و نوعی تهویه مطبوع طبیعی ایجاد می‌کند.

این اثر خنک کننده دلیل دیگری برای محبوبیت آن به عنوان درختی زینتی است. این درخت گز چون گونه‌ای همیشه سبز است اغلب برای زیباسازی معابر و پارک‌ها استفاده می‌شود.

درخت گز تحمل آلودگی هوا را دارد و حتی در شلوغ‌ترین شهرها نیز رشد می‌کند. علاوه بر این می‌توان گز را در گلدان پرورش داد تا به زیبایی پاسیو، باغ پشت بام یا بالکن بیافزاید.

گز درختی برگریز است، گل‌های‌های گز صورتی کم رنگ یا سفید مایل به زرد هستند که از تابستان تا پاییز روی شاخه‌ها باقی می‌مانند.

گل‌ها به‌صورت خوشه‌ای شکل می‌گیرند و ساقه‌های جوان درختچه را می‌پوشانند این شکوفه‌ها اغلب معطر هستند. هر گل دارای ۴ یا ۵ کاسبرگ آزاد، ۴ یا ۵ گلبرگ و دارای ۴ تا ۱۰ پرچم است.

این درختچه‌ به دلیل تحمل شوری می‌تواند در زمین‌های ساحلی رشد کند. این گیاه نمک را از آب‌های زیرزمینی جذب می‌کند، آن را در برگ‌ها جمع می‌کند و در نهایت نمک را به خاک برمی‌گرداند بنابراین به عنوان درخت نمکی، درخت قهرمان یا سرو قهرمان نیز شناخته می‌شود.

از ویژگی‌های گز این است که به عنوان بادشکن و بادگیر عمل می‌کند همچنین به دلیل ریشه‌های بلند و رشد متراکم برای کنترل فرسایش به ویژه در مناطق خشک و شیب‌دار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درخت گز آتش‌سوزی را نیز به خوبی تحمل می‌کند و پس از سوختن دوباره سبز می‌شود.

در زمان‌های خاصی از سال، حشراتی فلس‌دار که از شاخه‌های نرم گیاه گز تغذیه می‌کنند، ماده شیرینی به نام عسلک، گزانگبین را دفع می‌کنند که هزاران سال است برای استفاده به عنوان منبع غذایی و شیرین کننده توسط آدمی جمع‌آوری شده است.

گزانگبین در ادیان ابراهیمی غذایی است که خداوند در زمانی که قوم یهود در بیابان بودند برای آن‌ها فرستاد.

بهترین نوع این گونه از گز Tamarix gallica در ایران در کوهستان‌های خوانسار و گلپایگان یافت می‌شود.

شیرینیی که در نواحی اصفهان به نام گز ساخته می‌شود نیز نام خود را از شهد ترشح یافته از این درخت گرفته ‌است، ارزش گز انگبین در این است که یکی از معدود قندهای خالص فروکتوز در طبیعت می‌باشد.

گزانگبین با نام‌های گز خوانسار، انگبین گون، ترنجبین اصفهان و شهد پارسی نیز شناخته می‌شود.

 

می‌توانید این درخت اسطوره‌ای را در کنار درخت تاغ به زمین هدیه کنید و به مردم روستانشین در حاشیه کویر کمک کنید، روستاگل مراقب درخت شما هست.

دیدگاه ها
درج دیدگاه