قطعا خیلی از شما هم نمی دانستید اسم درخت گز در مبحث اسطوره شناسی و شاهنامه فردوسی نیز آمده است، برای آگاهی بهتر در ادامه با من باش.

به نقل از شاهنامه گز در داستان نبرد رستم و اسفنديار آمده است، رستم به سوي محلي که سيمرغ نشاني درخت گز را داده، اسب مي راند و به میدان مبارزه میرود.

همي راند تا پيش دريا رسيد                        ز سيمرغ روي هوا تيره ديد

چو آمد به نزديک دريا فرزا                         فرود آمد آن مرغ گردن فراز

به رستم نمود آن زمان راه خشک                 همي آمد از باد او بوي مشک

بماليد بر تارکش پر خويش                         بفرمود تا رستم آمد به پيش

گزي ديد بر خاک، سر بر هوا                      نشست از برش، مرغ فرمانروا

بدو گفت شاخي گزين راست تر                   سرش برترين و تنش کاست تر

بدان گز بود هوش اسفنديار                        تو اين چوب را خوارمايه مدار

بر آتش برين چوب را راست کن                 نگه کن يکي نغز پيکان کُهُن

بِنه پرّ و پيکان برو بر نشان                       نمودم تو را از گزندش نشان

به زه کن کمان را و اين چوب گز                 بدين گونه پرورده در آب رز

ابر چشم او راست کم هر دو دست              چنان چون بودم مردم گزپرست

چو ببريد رستم تن شاخ گز                        بيامد ز دريا به ايوان و زر

بدانست رستم که لابه به کار                      نبايد همي پيش اسفنديار

کمان را به زه کرد و آن تيز گز                    که پيکانش را داده بود آب زر

همي راند تير گز اندر کمان                       سر خويش کرده سوي آسمان

تهمتن گز اندر کمان راند زود                     بدان سان که سيمرغ فرموده بود

بزد تير بر چشم اسفنديار                          سيه شد جهان پيش آن نام دار

( شاهنامه، ج6، صص 298، 299 و 304 )

 مي توان حدس زد که قبيله يا قومي در سيستان يا جايي ديگر بوده اند که درخت گز را مي پرستيده اند، و مقدس مي دانستنند، اهالي سيستان به درخت گز بسيار احترام مي گذاشته اند و گاهي گزهاي کهن سال و تناور را تا سر حد پرستش دوست مي داشته اند.

درخت گز نگین سبز کویر

درخت گز که به نام تمر نیز شهرت دارد، خانواده ای از درختچه تا درختانی بلند هستند که با نام علمی Tamarix شناخته می شوند. مشخصه گز شاخه های باریک و بلند می باشد، دارای برگ های ریز و سبز مایل به خاکستری و فلس مانند است.

نام درخت گز در طومارهای پاپیروسی مصر باستان، الواح میان رودان و کتاب های مقدس ادیان ابراهیمی یاد شده است. به نظر می رسد این درخت گل دار دوست داشتنی، برای هزاران سال مورد قدردانی و ستایش بوده است. منشا این گونه را می توان در منطقه مدیترانه، آسیای مرکزی و شمال چین جستجو کرد.

از چوب این درخت برای تولید کمان های بسیار قدرتمند نیز در گذشته استفاده می شده است.

ارتفاع برخی گونه های گز به ۶ متر می رسد، همه گونه های گز درختانی با رشد سریع هستند که گرمای بیابان، زمستان و یخ زدگی، خشکسالی و خاک قلیایی و شور را به خوبی تحمل می کنند، اما خاک لومی شنی را ترجیح می دهند.

درخت گز، در طول روزهای گرم نمک ترشح می‌کند، فرآیندی که باعث تبخیر آب می‌شود. در طول شب، نمک بر زیر برگ ها رطوبت هوا را جذب می کند در صبح، رطوبت جمع شده تبخیر می شود و نوعی تهویه مطبوع طبیعی ایجاد می کند.

این اثر خنک کننده دلیل دیگری برای محبوبیت آن به عنوان درختی زینتی است. این درخت گز چون گونه ای همیشه سبز است اغلب برای زیبا سازی معابر و پارک ها استفاده می شود.

درخت گز تحمل آلودگی هوا را دارد و حتی در شلوغ ترین شهرها نیز رشد می کند. علاوه بر این می توان گز را در گلدان پرورش داد تا به زیبایی پاسیو، باغ پشت بام یا بالکن بیافزاید.

گز درختی برگریز است، گل های های گز صورتی کم رنگ یا سفید مایل به زرد هستند که از تابستان تا پاییز روی شاخه‌ها باقی می‌مانند.

گل ها به‌صورت خوشه‌ای شکل می‌گیرند و ساقه‌های جوان درختچه را می‌پوشانند این شکوفه ها اغلب معطر هستند. هر گل دارای ۴ یا ۵ کاسبرگ آزاد، ۴ یا ۵ گلبرگ و دارای ۴ تا ۱۰ پرچم است.

این درختچه‌ به دلیل تحمل شوری می‌تواند در زمین های ساحلی رشد کند. این گیاه نمک را از آب‌های زیرزمینی جذب می‌کند، آن را در برگ‌ها جمع می‌کند و در نهایت نمک را به خاک برمی‌گرداند بنابراین به عنوان درخت نمکی، درخت قهرمان یا سرو قهرمان نیز شناخته می شود.

از ویژگی های گز این است که به عنوان بادشکن و بادگیر عمل می کند همچنین به دلیل ریشه های بلند و رشد متراکم برای کنترل فرسایش به ویژه در مناطق خشک و شیب دار مورد استفاده قرار می گیرد.

درخت گز آتش سوزی را نیز به خوبی تحمل می کند و پس از سوختن دوباره سبز می شود.

در زمان های خاصی از سال، حشراتی فلس دار که از شاخه های نرم گیاه گز تغذیه می کنند، ماده شیرینی به نام عسلک، گزانگبین را دفع می کنند که هزاران سال است برای استفاده به عنوان منبع غذایی و شیرین کننده توسط آدمی جمع آوری شده است.

گزانگبین در ادیان ابراهیمی غذایی است که خداوند در زمانی که قوم یهود در بیابان بودند برای آنها فرستاد.

بهترین نوع این گونه از گز Tamarix gallica در ایران در کوهستان های خوانسار و گلپایگان یافت می شود.

شیرینی ای که در نواحی اصفهان به نام گز ساخته می‌شود نیز نام خود را از شهد ترشح یافته از این درخت گرفته ‌است، ارزش گز انگبین در این است که یکی از معدود قندهای خالص فروکتوز در طبیعت می‌باشد.

گزانگبین با نام های گز خوانسار، انگبین گون، ترنجبین اصفهان و شهد پارسی نیز شناخته می شود.

می توانید این درخت اسطوره ای را در کنار درخت تاغ به زمین هدیه کنید و به مردم روستانشین در حاشیه کویر کمک کنید، ما مراقب درخت شما هستیم.