1. روستاگل
  2. /
  3. نشو و نما

درخت چریش

درخت چریش بیش از 2000 سال که در بین مردم هند و طب سنتی هند مورد استفاده قرار میگیرد مردم کشور آفریقا این باور را دارند که این درخت 40 نوع بیماری را درمان میکند

درخت چریش

1401-01-14 17:38:21

در اینجا با درخت چریش، خواص بی نظیرش و خانواده آن و نحو کاشت ، مراقبت های لازم این درخت و ...آشنا میشویم.

 

چریش و درمان 40 نوع بیماری

چریش درختی است زودرشد از تیرهٔ زیتون تلخیان Meliaceae، افراسانان Sapindales

چریش یکی از دو گونه در جنس آزاددرخت‌ها Azadirachta است. نام این سرده (جنس) یعنی Azadirachta در زبان‌های اروپایی از واژهٔ فارسی «آزاددرخت» گرفته شده‌است.

چریش یا نیم، بومی شبه قاره هند و میانمار است و در نواحی گرمسیری و نیمه‌گرمسیری می‌روید، همچنین این گیاه در جنوب شرق بلوچستان هم به کثرت یافت می‌شود.

این درخت در زمره گیاهان زود رشد قرار دارد، نام دیگر این درخت، نیم است. درخت چریش دارای گل‌ های سفید یا صورتی رنگ و پنج پر است که در فصل بهار شکوفا می ‌شوند، این درخت بیش از 100 سال عمر می‌ کند و طول آن به طور متوسط بین 15 تا 20 متر است.

میوه‌ های این درخت شبیه زیتون و به طول ۲ سانتیمتر است.

مردم بخش ‌هایی از مرکز آفریقا بر این عقیده هستند که درخت چریش قادر به درمان ۴۰ بیماری مختلف است؛ به همین دلیل، نام آن را درخت ۴۰ نهاده ‌اند(مواروبائینی (Mwarobaini)).

این گیاه حاوی دانه‌ های روغنی است که از آن روغن گرفته می ‌شود، این گیاه بیش از 2000 سال است که در طب سنتی هند مورد استفاده قرار می‌ گیرد.


روغن چریش که از دانه‌های این گیاه با نام علمی Azadirachta indica گرفته می‌شود، بومی هند و بخش‌های دیگر آسیاست.

همچنین در برخی انواع شامپوها از این روغن استفاده می‌شود که می‌تواند گزینه خوبی برای افرادی باشد که پوست سر آنان خشک و پوسته پوسته می‌شود.

داروی چریش برای رفع مشکلات پوستی و لکه‌های آن مفید و ضد باکتری و قارج می‌باشد، تصفیه‌کننده خون و برافروخته‌کننده رنگ پوست است.

در طب قدیم ایرانی، حکیم عقیلی آن را محلل و منضج می‌داند. او در قرابادین شیوه ساخت مرهم، روغن و حلوای چریش را آورده‌است.

 

چریش درخت مناطق سرد یا گرم


این درخت بومی مناطق گرمسیری است، زادگاه اصلی این درخت شبه قاره هند و میانمار است. این درخت در ایران، در جنوب شرقی بلوچستان، هرمزگان، جزیره قشم و بوشهر به وفور یافت می‌ شود و توسط روستا گل در ایران در رویشگاه های مناسب قابل تکثیر و پرورش می باشد.

 

برای اطلاع از رویشگاه ها اینجا را کلیک کنید 

 

درخت پرفایده چریش

برطرف کردن مشکلات پوستی و موخره


از جمله مهم ‌ترین خواص دارویی درخت چریش می ‌توان به درمان مشکلات پوست سر و صورت اشاره کرد.

از دانه‌ های درخت چریش یک نوع روغن تهیه می ‌شود که در درمان مشکل پوسته پوسته شدن پوست سر کاربرد دارد.

از این روغن می‌ توان جهت درمان انواع لک ‌های پوستی و جوش و آکنه نیز استفاده کرد. علاوه بر این، مصرف روغن چریش می‌ تواند پوست را شاداب و شفاف جلوه دهد.

از آنجایی که این گیاه از خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ برخوردار است، می‌ توان از آن برای رفع بیماری ‌های پوستی و باکتری ‌های مولد بیماری استفاده کرد.

خاصیت ضد باکتری بودن و همچنین درمان انواع مشکلات پوستی درخت چریش باعث شده تا از روغن آن در تهیه یک نوع شامپوی مخصوص که درمان کننده انواع مشکلات پوست و موی سر است استفاده شود.

استفاده از روغن چریش روی موها باعث جلوگیری از آسیب رسیدن به بافت موها می ‌شود.

از این روغن جهت از بین رفتن موخوره و خشکی موها استفاده می ‌شود. روغن چریش منجر به افزایش رطوبت و آبرسانی کورتکس موها شده و طراوت و لطافت آن را به همراه خواهد داشت.

 

خون بدنت رو تصفیه کن

محققان طی مطالعات خود به این نتیجه رسیده‌ اند که گیاه چریش از خاصیت تصفیه کنندگی خون برخوردار است و مصرف آن می ‌تواند از مشکلات قلبی رایج مانند سکته قلبی، افزایش کلسترول خون و همچنین افزایش فشار خون جلوگیری کند.

 

مسواک طبیعی و شاخه های چریش

قرن ‌هاست که درهند، خاورمیانه و آفریقا از شاخه‌ های نازک چریش به عنوان مسواک استفاده می ‌شود، در این مناطق معمولاً این شاخه ‌ها جویده می‌ شود و بعد بر روی دندان کشیده می‌ شود. اکنون ثابت شده این ماده به اندازه مسواک در کاهش پلاک و التهاب لثه مؤثر است.

براساس طب سنتی هند درخت چریش ضد دیابت، ضد باکتری، ضد بارداری و آرام بخش است.

چریش درختی همیشه سبز است. این گیاه متعلق به تیره ملیاسه بوده و منشا آن هند رقی است. از این نوع درختی به نام زیتون تلخ یا شال زیتون نیز در شمال ایران می روید که بومی هیمالیا است.

زیتون تلخ شباهت زیادی به چریش دارد ولی از نظر مواد موثره با آن متفاوت است.

 

نکات مهم درخت چریش

ارتفاع چریش به 15 متر و به ندرت به 25 متر نیز می رسد و ممکن است تا 200 سال عمر کند. شاخه آن از انشعاب های فراوانی برخوردار است.

به طوری که تاج متراکم و انبوهی را به وجود می آورد. طول برگ های چریش 30 سانتی متر بوده و مرکب است.

هر برگ از 10 تا 12 برگچه باریک و نوک تیز به رنگ سبز تیره تشکیل شده است. طول برگچه 7 سانتی متر و عرض آن 5/2 سانتی متر است.

از ناحیه تحتانی برگچه ها نکتار معطری ترشح می شود. برگ های جوان که در نزدیکی نوک شاخه ها قرار دارند دارای غدد ترشحی خاصی هستند که رزین ترشح می کنند.

پوست شاخه های جوان سبز رنگ است. در حالی که پوست شاخه های پیر و قدیمی به رنگ خاکستری تا خاکستری تیره مشاهده می شوند. گل ها پنج قسمتی، منظم، کوچک و به رنگ سفید یا بنفش هستند.

گلدهی معمولا در دوره های خشک انجام می گیرد و میوه ها اوایل فصل بارانی می رسند. در هند اوایل گل ها، اوائل دی ماه ظاهر شده و گلدهی تا فروردین ماه ادامه می یابد،میوه ها نیز خرداد تا مرداد می رسند.

در اقلیم های دو فصله گل دهی و میوه دهی دو بار در سال اتفاق می افتد. به طوری که گل دهی طی ماه های تیر تا مهر ممکن است اتفاق افتد.

گل ها معمولا بعد از ظهر ها شکفته شده و در شب بوی نافذی تولید می کنند.

گل ها بوی مطبوع و کم و بیش شبیه یاس داشته و نکتار زیادی تولید می کنند.

بدیهی است حشرات در گرده افشانی این گیاه نقش مهمی دارند. گل های این گیاه در تولید عسل بسیار موثر است.

میوه چریش شفتف بیضی شکل و طول آن یک تا دو سانتی متر است. میان بر میوه گوشتی بوده و پوست سبز رنگ و شفافی دارد که حاوی مقادیر زیادی موسیلاز است.

میوه های رسیده تیره رنگ و چروکیده می شوند. در بخش درونی فرابر که اغلب سخت و چوبی است دانه تشکیل می شود.

ثر حشره کشی عصاره چریش به علت وجود ترکیب های مختلفی است که به گروه تری ترپنوئید ها تعلق دارند. لیمونوئید ها از مهم ترین این ترکیب ها هستند.

تاکنون چند ترکیب لایمونوئیدی از چریش استخراج شده که ادامه حیات حشرات به ویژه آنهایی که در کشاورزی و سلامتی بشر نقش زیان باری دارند را متوقف می کند.

مهم ترین این ترکیب های را آزادیرایختین، سالانین، ملیانتریول، نیمبین و نیمبیدین تشکیل می دهند.

آزادیرایختین دو تا چهار میلی گرم وزن خشک مغز دانه را تشکیل داده و مقدار کمی نیز در برگ گیاه وجود دارد.

این ترکیب مهم ترین عامل در مبارزه با حشرات است که حتی در حد چند پی پی ام نیز موثر است.

ازادیراختین از نظر ساختمان شیمیایی شبیه به گروهی از هورمون های حشرات مانند ایکیزون ها است.

ملیانتریول نیز در غلظت های پایین به عنوان عامل بازدارنده تغذیه حشرات عمل می کند.

نیمبین و نیمبیدین علاوه بر مغز دانه در پوست ساقه درخت نیز وجود دارد.

این ترکیب ها همچنین اثرات ضد ویروسی داشته که با عصاره گیری از دانه چریش توسط الکل به دست می آیند و حدود دو درصد وزن مغز دانه را تشکیل می دهند. این مواد با فلج کردن سیستم بلع حشره از تغذیه آنها جلوگیری می کند.

دی استیل آزادیراختیول ترکیب لیمونوئیدی جدیدی است که اثر آن مشابه آزادیراختین است.


فلاونوئید، تانن و اسانس از ترکیب های دیگری هستند که در برگ و پوست چریش وجود دارند.

چهل تا 50 درصد وزن مغز دانه چریش را روغن تشکیل می دهد، روغن دانه سبز تیره بوده و طعم آن تلخ و بوی آن شبیه بوی سیر است.

این روغن علاوه بر اسید های چرب معمول (اسید اولئیک، استئاریک، لینوئیک و پالمتیک) حاوی ترکیب های سولفوره نیز می باشد که شباهت بوی آن به بوی سیر، ناشی از وجود همین تر کیب ها است.

صمغ چریش حاوی قند های مختلفی از جمله آرابینوز، فروکتوز، گالاکتوز و اسید گلوکورونیک است.

 

نیازهای اکولوژیکی درخت چریش

چریش از گیاهان با ارزش و اقتصادی جنگل های گرمسیری است، این گیاه در اقلیم های طبیعی خود همراه با گونه های آکاسیا و دلبرژیا می روید.

رشد و نمو این گیاه در مناطق گرمسیری تا نیمه مرطوب و با حداقل 130 میلی متر بارندگی در سال امکان پذیر است. کشت این درخت در مناطق دارای بارندگی زیاد (بیش از 3000 میلی متر در سال) و همچنین در مناطقی که سطح اب زیرزمینی بالا است مناسب نبوده و موجب خشک شدن گیاهان می شود.


چریش در ارتفاع 50 تا 1000 متر از سطح دریا به خوبی می روید. علاوه بر آن گیاهی کم توقع بوده و به خوبی خاک های مرطوب تا خشک و کم و بیش شور را تحمل می کند.

مقاومت چریش به خشکی زیاد است و لیکن برگ های گیاه در شرایط خشکی های شدید ریزش کرده و گیاه با شروع دوره مرطوب رشد خود را مجددا آغاز می کند.

چریش در هر نوع خاکی از شنی سبک تا رسی سنگین با زهکش مناسب می روید. ولی خاک های سبک، عمیق، با زهکش خوب برای این گیاه مناسب تر است.

این گیاه در خاک هایی که از مقادیر مناسب مواد آلی و عناصر غذایی برخوردار باشد. به خوبی رشد می کند و لیکی در شرایط خشکی نیز ریشه های آن به سرعت گسترش یافت و قادر به جذب حداقل رطوبت و همچنین مواد و عناصر غذایی از اعماق خاک می باشد.


چریش در مناطقی که دمای سالیانه ان بین 21 تا 32 درجه سانتی گراد باشد رشد مطلوبی دارد. این گیاه دمای بالا تا 50 درجه سانتی گراد را برای مدتی می تواند تحمل کند.

چریش به دمای پایین بسیار حساس است، به طوری که در دمای زیر 4 درجه سانتی گراد، برگ ها ریزش کرده و سپس خشک می شوند. پی اچ مناسب خاک برای چریش 2/6 تا 7 است.

 

چطور میشه درخت چریش سالم داشت


ازدیاد چریش به دو روش جنسی (تولید بذر) و غیرجنسی (رویشی) امکان پذیر است و لیکن تکثیر آن عمدتا به روش جنسی و توسط بذر صورت می گیرد.


تکثیر جنسی قوه نامیه دانه های چریش بستگی به منشا بذر و شرایط نگهداری آن دارد، کاهش رطوبت بذر و نگهداری برای مدت طولانی سبب کاهش شدید قوه نامیه آن می شود.


بذر گیاهان مناطق افریقا و آمریکای با مقدار رطوبت 5 تا 7 درصد چنانچه در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری شوند تا 8 سال قوه نامیه خود را حفظ می کنند.

در حالی که این زمان برای بذر گیاهان مناطق آسیایی کمتر است، برخی گزارش ها نشان می دهد که گوشت میوه حاوی بازدارنده رشد است.

از این رو توصیه می شود برای تکثیر جنسی از بذرهای تازه ای که گوشت آنها جدا شده باشد استفاده گردد.از آنجا که چریش دارای پوسته ضخیمی است لذا خراش دهی بذر نقش عمده ای در افزایش قوه نامیه آن دارد.

بذر پریش را می توان در گلدا، نهالستان و یا به طور مستقیم در زمین کشت کرد. چنانچه کشت در نهالستان صورت گیرد بهتر است بذور در ردیف هایی به فاصله 15 تا 20 و فاصله دو بذر در طول ردیف 5/2 سانتی متر کشت گردد.


بذر چریش در دمای 19 تا 22 درجه سانتی گراد پس از 14 تا 21 روز سبز می شود، پنج تا شش هفته پس از رویش بذرها، هنگامی که ارتفاع آنها به پنج سانتی متر رسید باید آنها را در گلدان یا خزانه دوم و هنگامی که ارتفاع آنها به 20 تا 25 سانتی متر رسید باید به زمین اصلی منتقل نمود.

اگر بذر در گلدان کشت شود می بایست در هر گلدان یک الی دو بذر در عمق 1 تا 5/1 سانتی متری کشت گردد، چنانچه هر دو بذر سبز شوند یکی از آنها را باید به گلدان دیگری منتقل کرد.

در این صورت تا شش ماه بعد، هنگامی که ارتفاع نهال ها به 20 سانتی متر رسید می توان آنها را به زمین اصلی منتقل کرد.

نهال ها در زمین اصلی باید در ردیف هایی به فاصله سه متر و فاصله دو نهال در طول ردیف نیز سه متر کشت شوند، کشت مستقیم بذر در زمین اصلی باید در عمق 1 تا 5/1 سانتی متری خاک انجام شده و زمین غنی از مواد آلی باشد.

اگر چه گیاهانی که به روش مستقیم کشت می شوند پس از رویش قوی بوده و از ریشه قوی تری نسبت به گیاهان حاصل از کشت غیر مستقیم برخوردارند ولی کشت مستقیم در مناطق خشک توصیه نمی شود زیرا احتمال رویش آن بسیار کم است.


تکثیر رویشی، قلمه زدن، خوابانیدن، جدا کردن پاجوش ها و پیوند روی پایه بذری از روش های معمول تکثیر رویشی چریش است.

درختان چریش در مناطق مختلف رویش از تنوع مرفولوژیکی و شیمیایی برخوردارند. از این رو بعضی معتقدند تکثیر رویشی این گیاه مناسب تر است.

برای احداث یک باغ تجاری با محصول یکنواخت و مناسب باید از کلون هایی که مقدار بیشتری آزادیراختین و همچنین عملکرد بهتر بذر برخوردارند استفاده نمود ازدیاد از طریق کشت سلول یا بافت از روش های دیگری است که برای تکثیر رویشی چریش استفاده می شود.

آبیاری منظم و وجین علف های هرز سطح خزانه پس از کشت بذر بسیار ضروری است و سبب تسهیل در رویش آنها می شود.

در صورت تراکم علف های هرز باید توسط کولتیواتور اقدام به وجین مکانیکی علف های هرز نمود.

آبیاری نهال ها بلافاصله پس از انتقال به زمین اصلی نیز بسیار حائز اهمیت است. چنانچه زمین تهی از مواد و عناصر غذایی باشد باید با اضافه کردن عناصر ضروری، ریز مغذی ها یا موادآلی امکان رشد سریعتر و مناسب تر نهال ها را فراهم کرد.

مقابله با آفات، چریش به نسبت گیاهی مقاوم است و آفت و یا مریضی خاصی آن را تهدید نمیکند.

 

خیلی از ما این درخت را در مناطق گرمسیر در کوچه و خیابان دیده ایم و فصل اردیبهشت ماه بوی خوش گل آن تمام فضا را پر میکند. این اطلاعات مفید را راجب این درخت میدانیم، لطفا این اطلاعات را با دوستان خود به اشتراک گذاشته و با هدیه این درخت به زمین در حفظ آن کوشا باشید.

دیدگاه ها
درج دیدگاه