سرو شیراز، سرو ایتالیایی نیست؟

درخت سرو شیراز همان سروناز است؟

قدیمی‌ترین درخت سرو ایران کجاست؟

کاکو بی ایجو از سرو و شیراز بُگومت

نام علمی c.sempervirensvar.fastigiata

نام انگلیسی Mediterranean cypress، pyramidal Italian cypress

سرو شیراز، از درختان مخروطی شکل و همیشه سبز است که بومی جنوب اروپا و غرب آسیا است و در زیستگاه خود به شکل گسترده و فراوان گسترش می‌یابد.
این گونه با نام‌های فراوانی از قبیل، سرو توسکانی و کاج مدادی در دنیا معروف است. خیلی‌ها سروناز را با سروشیراز یکی می‌دانند درصورتی که چنین نیست، فرق درخت سروناز و سروشیراز در باریک بودن و زیبا قد کشیدن سروناز می‌باشد.

درخت سرو شیراز جز دسته درختان بومی ایران است. سروایتالیایی نسبت به سرو شیراز قد بلندتر و منظم‌تر می‌باشد که بسیاری به دلیل شباهت 50 تا 60 درصدی آن را با سرو شیراز یکی می‌دانند.

این گونه مخروطی شکل، نوک تیز و دارای عمری طولانی است که ارتفاعی نزدیک به 35 متر دارد.

در گذشته سرو شیراز اولین انتخاب برای کاشت در باغ‌های ایرانی بود، که در باغ‌های معروفی از قبیل باغ فین، باغ شازده، دولت‌آباد و… کاشته شده و نقش اساسی در طراحی این باغ‌ها داشته است.
قدیمی‌ترین سرو ایران در ابرکوه استان یزد قرار دارد. سرو ابرکوه با عمر تقریبی ۵۵۰۰ سال است به‌ عنوان پیرترین درخت ایران و آسیا و و پس از کاج متوشلخ در کالیفرنیا دومین درخت پیر جهان به حساب می‌آید.
حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب که در سال ۷۴۰ قمری تألیف شد درباره‌ی ابرکوه می‌نویسد: «آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشت و اکنون این از آن‌ها بلندتر و بزرگ‌تر است و درخت سرو در ایران‌زمین مثل آن نیست.»

دانشمند روس الکساندروف، عمر این سرو را بیش از ۶۰۰۰ سال و محققان ژاپنی سن آن را بیش از ۸۰۰۰ سال می‌دانند. برخی روایات تاریخی، کاشتن آن را به زرتشت و برخی نیز به یافث (پسر نوح) نسبت می‌دهند.

سرو باشکوه ابرکوه از گونه سرو شیراز و از سروهای مدیترانه این درخت با نام علمی cuppresus sempervirens با ارتفاع ۲۵ متر می‌باشد. قطر تنه‌ی آن ۴/۵ متر بوده و بسیاری از دانشمندان و کارشناسان داخلی و خارجی از این درخت به‌عنوان یکی از کهنسال‌ترین درختان جهان یاد می‌کنند. الکساندروف عمر درخت را ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال برآورد کرده بود ولی پس از آن دانشمندان بازدیدکننده‌ی از ژاپن و روسیه عمر درخت را تا ۷ هزار سال برآورد کرده‌اند. این درخت دارای ارزش علمی، قدمت و زیبایی چشمگیری است و نیز به‌عنوان میراث طبیعی ایران پس از قله دماوند به ثبت رسیده است.

این درخت همیشه سبز دارای ارتفاعی حداکثر تا ۲۵تا۳۵ متر با شاخه‌های راست و برگ‌های فلسی شکل و کوچک است.
درختی است مخروطی شکل، نوک تیز، بلند و باریک به گونه‌ای که سطح زمین را می‌پوشاند. دارای برگ‌های متراکم به رنگ سبز تیره است. تاج آن هرمی شکل باریک یا ستونی است و دارای تنه‌ی باریک به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری است.

سرو در ادبیات کلاسیک از زمان رنسانس در باغ‌های ایتالیا و ایران کاشته می‌شده است.

چه وقت درخت سرو گل و دانه می دهد

گل‌دهی سروشیراز در ماه‌های دی و بهمن است.

زمان دانه‌دهی در تیرماه و آذرماه دوره‌ی رشد خود را پشت سر گذاشته و بسیار پر بار می‌شوند.

شاخ و برگ آن هنگام خرد شدن بوی خوشایندی را در هوا پخش می‌کند. این درخت در صنعت آرایشی نیز کاربرد فراوانی از قبیل سفت‌کننده‌ی پوست، برطرف کننده‌ی التهابات پوستی، ضدشوره سر، ضدپیری و… دارد.

همچنین به دلیل قیمت مناسب و در دسترس بودن چوب درخت سرو شیراز، از این گیاه به عنوان نت پایه و میانی در انواع عطرها استفاده می‌شود، سرعت رشد آن متوسط است.

سیستم ریشه‌ای آن کاملاً سطحی است و جابجایی درخت آسان است اما در مکان‌های با باد شدید قابل کشت نیست که شاید بزرگ‌ترین نقطه ضعف این درخت همین باشد.

سرو شیراز رو چه وقت کود بدم

برای نگهداری هرچه بهتر سرو شیراز موارد زیر را انجام دهید.

آبیاری

آبیاری درخت سرو در دو سال ابتدایی کاشت آن از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا باعث استحکام ریشه‌ی‌ نهال در خاک می‌شود. بهتر است، آبیاری را در هنگام خشک شدن کامل خاک انجام دهید همچنین در فصل تابستان به علت سریع خشک شدن خاک، باید آبیاری منظم انجام شود.

نور

 سرو شیراز برای رشد به نور کامل و مستقیم نیاز دارد. کمبود آفتاب می‌تواند باعث کاهش رشد و تغییر رنگ برگ‌های این درخت شود. بهتر است سرو ناز را در مکانی بکارید که حداقل 6 ساعت نور مستقیم آفتاب دریافت کند.

خاک

 سرو شیراز، نسبت به خاک‌های اسیدی و خاک‌های قلیایی حساسیت ندارد به همین دلیل برای انتخاب خاک، می‌توانید از ترکیب خاک باغچه، خاک برگ، شن و پیت‌ماس استفاده کنید. فراموش نکنید که زهکشی خاک باید به خوبی انجام شود.

کوددهی

 معمولاً درخت‌های بالغ سرو شیراز نیازی به کود ندارند اما بهتر است سالی یک‌بار در فصل بهار با کود مناسب آن‌ها را کوددهی کنید.

نهال‌های جوان سرو شیراز، برعکس درختان بالغ نیاز شدیدی به کود دهی دارند تا رشد بهتر و استحکام و گسترش ریشه در خاک را داشته باشند کودهای فسفردار برای این کار انتخاب مناسبی هستند.

هرس لازمه‌ی سرو شیراز

سرو شیراز دارای ارتفاع بلند است و شاخه‌های کناری این نوع سرو به صورت عمودی رشد می‌کند و تمام تنه را دربر می‌گیرد و با هرس کردن آن می توان فرم زیبایی را به دست آورد که در باغ ارم شیراز، پارک‌های لاله و ساعی تهران می‌توان به وفور این درخت زیبا را مشاهده کرد.

به طور کلی هرس یکی از کارهای لازم برای حفظ شکل ظاهری درخت است، هرس درختان سرو به شکل‌های مختلف برای جلوه دادن به فضای سبز انجام می‌شود.

هرس سالیانه درخت سرو برای سالم ماندن و رشد بهتر درخت لازم است. هرس را در فصل پاییز یا زمستان انجام دهید بهتر است اما اگر در این فصل انجام ندادید، می‌توانید درخت را در اوایل بهار قبل از ایجاد جوانه‌ها هرس کنید.

نحوه‌ی کاشت و تکثیر سروها

زمان مناسب کاشت بذر سروشیراز در اوایل بهار است.
ابتدا بذرها را حدود ۲۴ ساعت در آب خیس کنید.
محلی در زمین برای کاشت آماده کنید و حتماً خاک آن را خوب شخم بزنید.
سپس بذرها را در محلی مناسب بپاشید و مقداری روی آن کود دامی سرند شده بریزید و خوب آبیاری کنید.
معمولاً بین ۱۵ روز تا 1 ماه جوانه‌ها از خاک بیرون می‌زنند.
وقتی جوانه‌ها به حدود ۱۰ تا ۱۵ سانت رسیدند می‌توانید آنها را داخل نایلکس یا گلدان بکارید.
اگر فاصله بذر‌هایی که پاشیدید، بیشتر است بهتر است که سروها 1 سال در زمین باقی بمانند تا خوب رشد کنند وسپس آنها را داخل گلدان یا نایلکس بکارید.
هر چقدر فاصله‌ی بذرها بیشتر باشد به نهال‌های قوی‌تر و درشت‌تری در طی سال تبدیل می‌شوند.(بهترین فاصله بین ۱۰ تا ۱۵ سانت است)
توجه کنید که خزانه ای که آماده می‌کنید، باید یک مقدار از سطح زمین بلندتر باشد تا بر اثر بارندگی، آب جمع نشود (حدود ۲۰ سانت مناسب می باشد)

تکثیر سرو شیراز به دو صورت انجام می‌شود.

اگر ازدیاد سرو شیراز از طریق دانه باشد باید در اسفند ماه انجام گیرد اما اگر قصد دارید با قلمه‌زنی آن را تکثیر کنید، بهتر است در شهریور ماه این کار را انجام دهید.
درخت سرو شیراز از سن 10 سالگی شروع به تولید میوه‌ای مخروطی شکل و کوچک می‌کند که می‌توانید هر ساله از آن برای تولید بذر استفاده کنید. در داخل این مخروط نزدیک به 100 عدد بذر وجود دارد که می‌توانید با جمع‌آوری و تمیز کردن آن‌ها، بذر را در خاک مناسب بکارید.

در ضمن سرو شیراز یک‌پایه است و گل‌های نر و ماده روی گیاه واحد در ماه‌های دی تا بهمن رشد می‌کنند. همانطور که می‌دانید روستاگل با درخت‌کاری و کاشت درختان بیشمار در رویشگاه‌ها کمک بسیاری به حفظ منابع زیست محیطی کرده است برای اطلاعلت بیشتر، قسمت رویشگاه‌ها را مطالعه کنید.

آفت‌هایی که سرو رو بیمار می‌کنه

 کنه، پوره شپشک، کنه تارعنکبوت

مبارزه شیمیایی با بیماری‌های سرو شیراز

در فصل زمستان با سموم کنفیدور به همراه روغن ولک و در تابستان سم دورسبان با صابون حشره کش می‌تواند موثر باشد و با سم پاشی با سم 1 در هزارهم می‌توان با آن مبارزه کرد.

راه دیگر، می‌توان از محصول ریکا 2 در هزار با آب برای از بین بردن کنه و کنترل شپشک استفاده کرد.

بونسای (بن‌سای) سرو شیراز

درخت سرو شیراز به صورت بونسای هم قابلیت رشد دارد.
ارتفاع بونسای آن بین ۳۰ تا ۸۰ سانتی‌متر است.
انتخاب محل مناسب بن‌سای در خانه

یکی از نکات مهم نگهداری بن‌سای در خانه، محل مناسب برای آن است چون باعث می‌شود گیاه برای سال‌ها سالم و شاداب بماند و زیبایی خود را حفظ کند و به شما انرژی مثبت دهد. برعکس اگر محل انتخاب شده برای گیاه مناسب نباشد، نه تنها به خوبی رشد نمی‌کنند بلکه سرانجام پژمرده خواهند شد.

عواملی مانند نور، سایه، نحوه آبیاری، رطوبت و حتی میزان تحمل گیاه در صورت سهل انگاری کوتاه مدت می‌تواند روی عمر گیاه اثر‌گذار باشد.

می‌خوای بن‌سای سرو خرید کنی؟

حتماً گیاه بونسای را در فصل بهار که زمان رشد و شکوفایی آن است بخرید. نور مورد نیاز گیاه چه در داخل خانه و چه در فضای باز مناسب باشد با یک انگشت ساقه گیاه را کمی فشار دهید، در صورتی که سفت و محکم نباشد، به اصطلاح ریشه در داخل خاک لق باشد، یا رشد آن به اندازه کافی صورت نگرفته یا ریشه در حال پوسیدن است که در این صورت خرید آن پیشنهاد نمی‌شود.

به دقت به برگ‌های آن نگاه کنید که از نظر اندازه و سالم بودن برگ‌ها و ساقه‌ها با هم مطابقت داشته باشند.

برای پی بردن به بیماری حشره‌زایی و آلوده نبودن به بیماری، نوک شاخه‌ها یا برگ‌ها و محل‌هایی که برگ به ساق متصل است و زیر برگ‌ها را به دقت بررسی کنید تا آفت نداشته باشد.
پس از انتخاب گیاه، از فروشنده بخواهید آن را با روزنامه یا کاغذ کاملا بپوشاند، به طوری که نور مستقیم آفتاب به آن نتابد و از باد کولر اتومبیل دور باشد.

در زمستان برای انتقال شیشه‌های اتومبیل بالا باشد چون تغییر درجه حرارت ناگهانی گیاه، باعث ریزش برگ‌های آن می‌شود.

اولین کار برای اینکه اثر انتقال ناگهانی از گلخانه به خانه را (تغییر محیط زیست) تا اندازه‌ای خنثی کنید و گیاه با آب و هوای مکان جدید سازگار شود، روزی یکی دوبار در گرم‌ترین ساعات روز با آبی که فاقد کلر باشد، روزانه یکی دو بار با آب فشان روی برگ‌های آن اسپری کنید و با همین آب آن را آبیاری کنید (ظرفی فاقد درپوش را پر از آب کنید و در گوشه ای به مدت ۲۴ ساعت کنار بگذارید تا کلر آن بپرد و از آن آب برای گیاه استفاده کنید)
از کود دادن به گیاه برای مدتی خودداری کنید و اگر پس از گذشت چند روز، چند برگ از برگ‌های تحتانی آن زرد و پژمرده شد نگران نباشید، این حالتی است که گیاه برای بقای خود در محیط جدید به وجود می‌آورد.
طبیعی است که گیاه در طی پذیرش شرایط محیط جدید، برگ‌های پیر و پایینی خود را از دست بدهد و برگ‌های جوان و تازه که دم‌برگ قوی‌تر دارند و معمولاً در قسمت بالای ساقه‌ها می‌رویند، حفظ کند.

هرگز برگ‌های زرد را از ساقه جدا نکنید چرا که این کار به طور طبیعی توسط خود گیاه انجام شود، بهتر است چون گیاه قبل از دفع برگ‌ها، منفذی را که از جدا شدن دم‌برگ از ساقه پدید می‌آورد، می‌بندد و هیچ‌گونه خراشی باقی نمی ماند تا مورد حمله میکروب‌های عفونت‌زا قرار گیرد.

اگر بیشتر از دو یا سه برگ دچار زردی شود، نشانه این است که در آبیاری گیاه افراط یا سهل‌انگاری کرده‌اید یا گلدان را در محل تاریک قرار داده‌اید.

کاربرد‌های سرو شیراز چیه؟

کاربرد آن بیشتر در فضای سبز، نقاط کانونی و یا قاب کردن مناظر است و چون از نظر بصری نگاه‌ها را به سمت بالا می‌برد کاشت آن جلوی درب ورودی برج‌ها، برای نشان دادن عظمت برج استفاده می‌شود.
به عنوان بادشکن در اطراف مزارع و باغ ها هم می‌توان به کار برد.
در طراحی فضای سبز برای ایجاد مناظر منظم و تقویت خطوط عمودی به کار می‌رود.
در زمین‌های بزرگ می‌توان آن را به عنوان مرز پیاده‌روهای عریض که به ساختمان منتهی می‌شوند، بکار برد.
به طور کلی رنگ چوب درخت سرو، زرد طلایی تا زرد مایل به قهوه‌ای بوده اما چوب پاییزه آن کمی تیره‌تر است. چوب سرو معطر، سبک، نرم، همگن با رویه‌ی صاف، صیقلی و تمیز است که به دلیل مقاومت بالای این چوب در برابر حشرات قارچ‌ها و موریانه‌ها، از آن برای دکوراسیون، نماسازی ساختمان‌ها به ویژه در شمال ایران برای نجاری و کارهای خراطی استفاده می‌شود.
مقاومت بسیار بالای این گیاه در برابر سرما، گرما و کم آبی و زیبایی خاص و منحصر به فرد سرو شیراز محبوبیت آن را چند برابر کرده تا جایی که امروزه در بیشتر پروژه‌های فضای سبز، سرو شیراز به یکی از پایه‌های اصلی و غیرقابل جایگزین تبدیل شده است.
سرو شیراز به عنوان یک گونه زینتی در حاشیه خیابان‌ها و پارک‌ها به صورت ردیفی کاشته می‌شود.

با سرو شیراز آشنا شدید شما می توانید با کاشت درخت سرو شیراز در رویشگاه مسگر آباد حامی محیط زیست و روستاها باشید.