میوه‌ی سنجد از زمان‌های گذشته درمیان ایرانیان مورد توجه بوده است و نقش مهمی دراعیاد باستانی ایران داشته است. سنجد یکی از موارد هفت گانه برای سفره نوروزهفت‌سین می‌باشد. سنجد سمبل زایش، باوری و عشق انسان‌ها به یکدیگر است و درگاه زرتشتیان سنجد را با آویشن مخلوط می‌کنند و همراه با نقل و سکه بر سر سفره نوروزی می‌گذارند.

نام انگلیسی Elaeagnus angustifolia
خانواده Elaeagnaceae
بومی منطقه آسیا و اروپا

می‌دانستید درخت سنجد فروکتوز و گلوکوز دارد؟

سنجد درختی دارای عمری طولانی است که سریع رشد می‌کند، درختی بسیار مقاوم است و شرایط محیطی سخت چون باد، خشکسالی و آلودگی جوی را به خوبی تحمل می‌کند. این درخت دارای گونه‌های متنوع و بسیار پرکاربرد است و از آن در کنترل باد، ترکیبات دارویی، صنایع عطر استفاده می‌شود.

سنجد را معمولا زیتون روسی می‌نامند، زیرا ظاهرش شبیه درخت زیتون است. گل‌های سنجد، کوچک و معطر هستند. سطح درونی گل‌ها زرد رنگ و سطح بیرونی‌شان نقره‌ای است. میوه‌های درخت سنجد، کوچک و بیضی شکل، به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای هستند که خوراکی بوده و ارزش غذایی بالایی دارند.

برگ‌های سنجد کاملا کشیده، باریک، کرکی و بدون دندانه هستند، شاخه‌های سنجد اغلب خاردار هستند. شاخه‌های جوان، نقره‌ای و شاخه‌های قدیمی، قهوه‌ای رنگ می‌باشند. درخت سنجد، بعد از ۵ تا ۶ سال میوه می‌دهد.

گل‌ها کوچک، زرد رنگ و معطر هستند. شاخه‌ها اغلب خاردار بوده و گاهی به علت تعدد تنه، گیاه به صورت درختچه ظاهر می‌شود. سنجد گیاهی است که به خشکی خاک و وزش بادهای شدید مقاوم است.

از این درخت برای کنترل باد، حرکت شن‌های روان و کولاک زمستانه به وفور استفاده می‌شود. از لحاظ دید سنجد به علت داشتن برگ‌های سبز خاکستری و شاخه‌هایی که در همه جهات رشد می‌کنند و همچنین دارا بودن میوه‌های رنگین مورد توجه است.

در اغلب خاک‌ها رشد می‌کند. با کاشت متراکم درختان سنجد به خوبی می‌توان از آن به عنوان پرچین در اطراف باغ‌ها استفاده کرد علاوه بر آن سنجد با ایجاد بافت متراکم به خوبی به صورت یک مانع محکم در برابر عبور و مرور عمل می‌کند.

درخت سنجد دارای ۳ قسمت برون بر پوست قهوه‌ای رنگ، میان‌بر آردی شکل و درون بر هسته چوبی و سفت آن است که قسمت میان‌بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است.

در قسمت میان‌بر ۲ نوع قند گلوکز و فروکتوز، ۷ نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد.

از این درخت به عنوان بادشکن استفاده می‌شود، سرعت رشد خوب و قابل ملاحظه‌ای دارد و از نظر ظاهری شبیه درختان بید است. در اردیبهشت ماه گل می‌دهد و در اواخر تابستان و پائیز میوه‌های آن ظاهر می‌شوند.

میوه تخم مرغی شکل بوده به رنگ‌های قرمز سوخته است که در حالت نارس رنگ زرد دارد، میوه‌ی درخت سنجد سته ایست که میان بر آن آردی شکل با رنگ روشن است که بخش خوراکی میوه را تشکیل می‌دهد و برون بر آن پوسته چرمی و نازک به رنگ قرمز سوخته است.

ابعاد میوه حداکثر تا ۴ سانتی‌متر بوده اما معمولا ۱-۳ سانتی‌متر است. دانه به صورت هسته‌ای کشیده با ابعاد ۸-۱۱ میلی‌متر طول و ۵-۷٫۵ میلی‌متر عرض می‌باشد که دارای نوک نسبتا باریک و تیزی است.

میوه‌ها پس از رسیدن، مدت‌ها روی درخت باقی می‌مانند برای جمع‌آوری میوه‌ها معمولا یک زیرانداز در سایه گستر درختان پهن کرده و با ضربات چوب‌های بلند، شاخه‌های حامل میوه را به شدت تکان می‌دهند.

در این حالت بذرهای رسیده به روی زیرانداز فرو می‌افتند پس از جمع‌آوری، میوه‌ها را مرطوب کرده و در محیطی گرم یا در برابر نور خورشید می‌گسترانند تا قسمت آردی میوه فاسد شود تا بتوان بذر را به سادگی از آن‌ها خارج کرد بذر به نگهداری خاصی احتیاج دارد و در شرایط خشک با دمای محیط حفظ می‌شود.

می‌خواهید این درخت رو در خانه داشته باشید

۳ نــوع درخــت سنجد در دنیــا وجــود دارد که در جز درختان میوه محسوب می‌شوند.

دو نوع هلاگنــوس و هیپوفــار در ایــران وجود دارد. درخت سنجد هلاگنوس به علت درشتی میوه، قامت بلند، نداشتن خار و برگ‌های پهن‌های به درخت سنجد هیپوفار برتری دارد.

درخت سنجد با انواع خاک‌ها سازگار است، اما عدم ماندن آب در خاک آن مهــم است، زیرا این مسئله موجب پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه می‌شود.

بنابراین خاک محل کاشت آنان باید از زهکش خوبی برخوردار باشد.

از نظر نوع خاک، کاشت ایــن گیــاه در زمین‌های سنگین دارای بافت متوسط و در کوهپایه‌های دارای سنگ ریزه زیاد و شیب‌دار سنگلاخی و فقیــر موفـق بــوده است، معمولا این درخت نیاز به کوددهی ندارد، اما استفاده از ۱۰ تا ۲۰ تن کود حیوانی پوسیده و نیز کود شیمیایی به میزان محدود توصیه می‌گردد.

گیاه سنجد به خشکی ، شوری و قلیایی خاک مقاوم است.

درخت سنجد رو خودت پرورش بده

درخت سنجد نیز مانند هر درخت دیگر به مراقبت‌های خاص خود نیاز دارد در ادامه به نور، آبیاری، خاک مناسب رشد درخت سنجد و ... می‌پردازیم.

نور

 
این گیاهان به مکانی با نور کامل آفتاب یعنی حداقل ۶-۸ ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارند، سایه بودن محیط و کمبود نور یکی از دلایل عدم گلدهی این گیاهان است.

اگر سایه بیش از اندازه باشد علاوه بر عدم گل‌دهی و میوه‌دهی، گیاه رشد خوبی نخواهد داشت و ساقه‌ها بلند و باریک و فاصله برگ‌ها بر روی ساقه افزایش می‌یابد. درختان سنجد گیاهانی مقاوم هستند، بنابراین حتی اگر در مکانی زندگی می‌کنید که در تابستان شدت نور زیاد است لزومی ندارد که آن ها را در مکانی بکارید که عصر هنگام از سایه برخوردار باشد.

آب دهی

بعد از کاشت درخت سنجد نوبت به مرحله آبیاری آن می‌رسد این درخت نیاز به آب کمی دارد زیرا از درختان مقاوم است زمان مناسب برای آبیاری این درختان تیر و مرداد است که در فصل رشد آن هر ۱۵ روز باید آبیاری صورت بگیرد و بعد از رشد هر ۴۰ روز یک بار برای آبیاری زمان مناسبی است.

سنجد رطوبت لازمه؟

درختان سنجد توانایی تحمل برودت‌های زمستانه تا ۳۵- درجه سانتی‌گراد و گرمای داغ تابستان تا ۴۵ درجه سانتی‌گراد را دارند. یکی از بهترین درختانی که می‌توان پیشنهاد داد تا در مناطق بادخیز کشت گردد، سنجد می‌باشد.

تنها محدودیت کشت درختان سنجد در کشور، وجود شرایط رطوبتی هوای بیش از ۶۵% می باشد که توصیه می‌شود در این شرایط اقدام به کشت نگردد، چون که گل‌های سنجد غالبا ریزش خواهند کرد و به میوه تبدیل نمی‌شوند.

خاک مناسب درخت سنجد

خاک مناسب برای کاشت این درخت باید دارای بافتی متوسط باشد و در مناطق کوهپایه‌ای نیز دارای رشد موفقی است که از گیاهان اقتصادی در اینگونه مناطق به شمار می‌رود کود مورد نیاز برای تقویت خاک این درخت کود دامی است نهال این درخت باید در اسفند در عمق ۱۰-۳۰ سانتی‌متر کاشته شود و فاصله کشت نیز باید ۴-۵ متر باشد.

همان طور که می‌دانید روستاگل با کاشت درختان بیشمار و مراقبت از درختان کمک شایانی به طبیعت کرده است اگر می‌خواهید از حال درختان کاشته شده آگاه شوید قسمت داشت را مطالعه کنی.

بیا بهت بگم چطور سنجد رو تکثیر کنی

روش‌های تکثیر این گیاه پرکاربرد، بذر، قلمه زدن و خوابانیدن است که می‌توان بهترین روش تکثیرش را به روش قلمه زدن دانست. هرچند توجه به این نکته حائز اهمیت است که ریشه‌زایی قلمه‌ها راحت نبوده و به نوع قلمه و شرایط دیگر بستگی دارد.

مراحل کاشت درخت سنجد از طریق بذر

۱- برای کاشت هسته سنجد باید صبر کنید تا میوه‌های سنجد روی درختان به طور کاملا طبیعی رسیده و تغییر رنگ دهند. (میوه‌ی سنجد در بیشتر نقاط کشور ما در فصل پاییز می‌رسد)
۲- زمانی که میوه آغاز به تغییر رنگ کرد، آن را از شاخه بچینید و قسمت گوشتی میوه را از روی آن جدا کنید.
۳- مراقب باشید هنگام جدا کردن گوشت میوه، آسیبی به هسته نرسد. می‌توانید هسته را با آب ولرم بشویید تا همه‌ی بقایای گوشتی میوه که به آن چسبیده، کاملا پاک شوند.
۴- هسته‌ی سنجد را در مخلوطی از خاک پیت ماس یا خاک اره مرطوب بکارید و آن را آبیاری کنید.
۵- گلدان را برای مدت یک ماه در دمای معمولی اتاق در برابر نور غیر‌مستقیم خورشید قرار دهید و در تمام این مدت همواره بستر کاشت را مرطوب (و نه خیس و غرقاب) نگه دارید.
۶- بعد از گذشت یک ماه، گلدان را برای مدت سه ماه به مکانی با دمای ۱ تا ۵ درجه سانتیگراد انتقال دهید و همچنان رطوبت مورد بذر را تامین کنید.
۷- بعد از گذشت سه ماه، گلدان را به مکانی با دریافت نور مستقیم خورشید، آبیاری روزانه و دمای ۲۴ درجه سانتی‌گراد انتقال دهید. در حدود ۶ هفته طول می‌کشد تا اولین جوانه‌های سنجد را مشاهد کنید.

مراحل کاشت نهال سنجد

۱- گودالی را در باغچه یا فضای باغ آماده کنید. برای اندازه این گودال، نمی‌توان عدد دقیقی گفت، ولی به طور کلی اندازه گودال را حدود دو تا سه برابر عرض و طول ریشه در نظر بگیرید و آن را حفر کنید.
۲- هرچه گودالی که حفر می‌کنید، بزرگ‌تر باشد، به شما این امکان را می‌دهد که به‌راحتی نهال را درون آن قرار دهید و همچنین شروع رشد ریشه راحت‌تر می‌شود. اما یادتان باشد گودال را بیش از حد عمیق یا کم‌عمق حفر نکنید. عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتری برای کاشت نهال سنجد مناسب به نظر می‌رسد.
۳- ریشه نهال را به آرامی در گودالی که آماده کرده‌اید، به صورت عمودی و بدون فشار آوردن به ریشه‌ها قرار دهید و داخل گودال را با همان خاکی که خارج کرده‌اید همراه با مقداری کود دامی پوسیده ترکیب و پر کنید.
۴- بلافاصله بعد از کاشت درخت سنجد، نهال را آبیاری و این کار را مجددا چند ساعت بعد نیز تکرار کنید تا نهال به خوبی در خاک استقرار پیدا کند.
۵- بهترین زمان کاشت نهال سنجد اواخر فصل زمستان (نیمه اول اسفند) است.

آفت‌های درخت سنجد رو بشناس

آفات چندان زیادی این گیاه را تهدید نمی‌کنند. گاهی شپشک‌ها و یا لاروهای حشرات موجب مزاحمت می‌شوند. از بیماری‌های این گیاه می‌توان به لکه برگی، قانقاریا، پژمردگی و رتیسلیوم و سوختگی بلایت نیز اشاره کرد که معمولا به دلیل شرایط نامساعد محیطی شیوع می‌یابند.

سنجد جزو معدود درختانی است که آفت و بیماری خاصی نمی‌تواند در باغات ایجاد خسارت و محدودیت نماید و می‌توان از بابت هزینه خرید سم و انجام عملیات سمپاشی آسوده خاطر بود ضمنا به خاطر عدم مصرف سموم شیمیایی، می‌توان محصول سالم و ارکانیگ به جامعه ارائه نمود.

مراقب درختت باش

نگهداری از درخت سنجد کار چندان سختی نیست. این درخت بسیار مقاوم است، در سال اول بعد کاشت نهال بهتر اشت آبیاری منظم انجام شود. آبیاری گیاهان بالغ ۳ هفته یکبار حتی در بعضی از مناطق ۴۰ روز یکبار هم انجام می‌شود آبیاری در ماه های تیر و مرداد برای تولید میوه با کیفیت اهمیت زیادی دارد.

درخت سنجد به هرس چندانی نیاز ندارد، و تنها هرس این گیاه برای کنترل رشد تاج درخت است.

سنجد درختی بسیار مقاومی است و تقریباً از گزند آفات در امان است.

البته اگر درخت‌ها و گیاهان اطرافش آلوده باشند، ممکن است روی رشد سنجد هم تأثیرگذار باشد پس بیشتر از اینکه نگران سلامت خود سنجد باشید، به‌ سلامت گیاهان اطرافش توجه کنید.

گاهی ممکن است شپشک و لارو حشرات درخت را در تحت تأثیر قرار دهد و باعث بیماری‌هایی مثل لکه برگی، ورتیسیلیوم و سوختگی بلایت شود. البته این بیماری‌ها تأثیر شدیدی بر درخت ندارد و به راحتی قابل کنترل است.

این موارد و راجع‌به درخت سنجد بدون

• روغنی که از درخت سنجد به دست می آید برای درمان سرما خوردگی و عفونتهای برونشیتی بسیار مفید است.
• سنجد برای پیشگیری از سرطان هم کابرد دارد.
• در طب سنتی ،سنجد کابردهای زیادی دارد مانند درمان بیماری‌های دندان، لثه
• کسانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند سنجد برای درمان پوکی استخوان موثر است و همچنین برای ترمیم شکستگی و ترک استخوان هم خاصیت دارد.
• برای درمان اسهال استفاده می‌شود.
• برگ‌های ساییده شده‌ی درخت سنجد برای ترمیم زخم‌ها و کنترل خونریزی خاصیت دارد.

با روش‌های گفته شده می‌شه که برای خودت درخت سنجد داشته باشی و برای سفره هفت سین از میوه‌اش استفاده کنی. همانطور که گفته شد روستاگل درختان زیادی را پرورش داده است برای آشنایی با نحو کاشت درخت قسمت روشن سازی را مطالعه کنید.