میوه سنجد از زمان های گذشته درمیان ایرانیان مورد توجه بوده است و نقش مهمی دراعیاد باستانی ایران داشته است. سنجد یکی از موارد هفت گانه برای سفره نوروزهفت سین می باشد. سنجد سمبل زایش، باوری و عشق انسانها به یکدیگر است و درگاه زرتشتیان سنجد را با آویشن مخلوط می کنند و همراه با نقل و سکه بر سر سفره نوروزی می گذارند.

نام انگلیسی Elaeagnus angustifolia
خانواده Elaeagnaceae
بومی منطقه آسیا و اروپا

می دانستید درخت سنجد فروکتوز و گلوکوز دارد؟

سنجد درختی دارای عمری طولانی که سریع رشد می کند، درختی بسیار مقاوم است و شرایط محیطی سخت چون باد، خشکسالی و آلودگی جوی را به خوبی تحمل می کند. این درخت دارای گونه های متنوع و بسیار پرکاربرد است و از آن در کنترل باد، ترکیبات دارویی، صنایع عطر استفاده میشود.

سنجد را معمولا زیتون روسی می نامند، زیرا ظاهرش شبیه درخت زیتون است. گل‌های سنجد، کوچک و معطر هستند. سطح درونی گل‌ها زرد رنگ و سطح بیرونی‌شان نقره ای است. میوه‌های درخت سنجد، کوچک و بیضی شکل، به رنگ قرمز مایل به قهوه ای هستند که خوراکی بوده و ارزش غذایی بالایی دارند.

برگ‌های سنجد کاملا کشیده، باریک، کرکی و بدون دندانه هستند، شاخه‌های سنجد اغلب خاردار هستند. شاخه های جوان، نقره ای و شاخه های قدیمی، قهوه ای رنگ می باشند. درخت سنجد، بعد از ۵ تا ۶ سال میوه می دهد.

گل ها کوچک، زرد رنگ و معطر هستند. شاخه ها اغلب خاردار بوده و گاهی به علت تعدد تنه، گیاه به صورت درختچه ظاهر میشود. سنجد گیاهی است که به خشکی خاک و وزش بادهای شدید مقاوم است.

از این در خت برای کنترل باد، حرکت شن های روان و کولاک زمستانه به وفور استفاده می شود. از لحاظ دید سنجد به علت داشتن برگ های سبز خاکستری و شاخه هایی که در همه جهات رشد می کنند و همچنین دارا بودن میوه های رنگین مورد توجه است.

در اغلب خاکها رشد میکند. با کاشت متراکم درختان سنجد به خوبی میتوان از آن به عنوان پرچین در اطراف باغها استفاده کرد علاوه بر آن سنجد با ایجاد بافت متراکم به خوبی به صورت یک مانع محکم در برابر عبور و مرور عمل می کند.

درخت سنجد دارای ۳ قسمت برون بر پوست قهوه‌ای رنگ، میان‌بر آردی شکل و درون بر هسته چوبی و سفت آن است که قسمت میان‌بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است.

در قسمت میان‌بر ۲ نوع قند گلوکز و فروکتوز، ۷ نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد.

از این درخت به عنوان بادشکن استفاده می شود، سرعت رشد خوب و قابل ملاحظه ای دارد و از نظر ظاهری شبیه درختان بید است. در اردیبهشت ماه گل می دهد و در اواخر تابستان و پائیز میوه های آن ظاهر می شوند.

میوه تخم مرغی شکل بوده به رنگهای قرمز سوخته است که در حالت نارس رنگ زرد دارد، میوه درخت سنجد سته ایست که میان بر آن آردی شکل با رنگ روشن است که بخش خوراکی میوه را تشکیل می دهد و برون بر آن پوسته چرمی و نازک به رنگ قرمز سوخته است.

ابعاد میوه حداکثر تا ۴ سانتیمتر بوده اما معمولا ۱-۳ سانتیمتر است. دانه به صورت هسته ای کشیده با ابعاد ۸-۱۱ میلیمتر طول و ۵-۷٫۵ میلیمتر عرض می باشد که دارای نوک نسبتا باریک و تیزی است.

میوه ها پس از رسیدن، مدتها روی درخت باقی می مانند برای جمع آوری میوه ها معمولا یک زیرانداز در سایه گستر درختان پهن کرده و با ضربات چوبهای بلند، شاخه های حامل میوه را به شدت تکان می دهند.

در این حالت بذرهای رسیده به روی زیرانداز فرو می افتند پس از جمع آوری، میوه ها را مرطوب کرده و در محیطی گرم یا در برابر نور خورشید می گسترانند تا قسمت آردی میوه فاسد شود تا بتوان بذر را به سادگی از آنها خارج کرد بذر به نگهداری خاصی احتیاج دارد و در شرایط خشک با دمای محیط حفظ می شود.

می خواهید این درخت رو در خانه داشته باشید

۳ نــوع درخــت سنجد در دنیــا وجــود دارد که در جز درختان میوه محسوب می شوند.

دو نوع هلاگنــوس و هیپوفــار در ایــران وجود دارد. درخت سنجد هلاگنوس به علت درشتی میوه، قامت بلند، نداشتن خار و برگ های پهن های به درخت سنجد هیپوفار برتری دارد.

درخت سنجد با انواع خاک ها سازگار است، اما عدم ماندن آب در خاک آن مهــم است، زیرا این مسئله موجب پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه می‌شود.

بنابراین خاک محل کاشت آنان باید از زهکش خوبی برخوردار باشد.

از نظر نوع خاک، کاشت ایــن گیــاه در زمین های سنگین دارای بافت متوسط و در کوهپایه های دارای سنگ ریزه زیاد و شیب دار سنگلاخی و فقیــر موفـق بــوده است، معمولا این درخت نیاز به کوددهی ندارد، اما استفاده از ۱۰ تا ۲۰ تن کود حیوانی پوسیده و نیز کود شیمیایی به میزان محدود توصیه می‌گردد.

گیاه سنجد به خشکی ، شوری و قلیایی خاک مقاوم است.

درخت سنجد رو خودت پرورش بده

درخت سنجد نیز مانند هر درخت دیگر به مراقبت های خاص خود نیاز دارد در ادامه به نور، آبیاری، خاک مناسب رشد درخت سنجد و ... می پردازیم.

نور

 
این گیاهان به مکانی با نور کامل آفتاب یعنی حداقل ۶-۸ ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارند، سایه بودن محیط و کمبود نور یکی از دلایل عدم گلدهی این گیاهان است.

اگر سایه بیش از اندازه باشد علاوه بر عدم گلدهی و میوه دهی، گیاه رشد خوبی نخواهد داشت و ساقه ها بلند و باریک و فاصله برگ ها بر روی ساقه افزایش می یابد. درختان سنجد گیاهانی مقاوم هستند، بنابراین حتی اگر در مکانی زندگی می کنید که در تابستان شدت نور زیاد است لزومی ندارد که آن ها را در مکانی بکارید که عصر هنگام از سایه برخوردار باشد.

آب دهی

بعد از کاشت درخت سنجد نوبت به مرحله آبیاری آن می رسد این درخت نیاز به آب کمی دارد زیرا از درختان مقاوم است زمان مناسب برای آبیاری این درختان تیر و مرداد است که در فصل رشد آن هر ۱۵ روز باید آبیاری صورت بگیرد و بعد از رشد هر ۴۰ روز یک بار برای آبیاری زمان مناسبی است.

سنجد رطوبت لازمه؟

درختان سنجد توانایی تحمل برودتهای زمستانه تا ۳۵- درجه سانتیگراد و گرمای داغ تابستان تا ۴۵ درجه سانتیگراد را دارند. یکی از بهترین درختانی که می توان پیشنهاد داد تا در مناطق بادخیز کشت گردد، سنجد می باشد.

تنها محدودیت کشت درختان سنجد در کشور، وجود شرایط رطوبتی هوای بیش از ۶۵% می باشد که توصیه می شود در این شرایط اقدام به کشت نگردد، چون که گل های سنجد غالبا ریزش خواهند کرد و به میوه تبدیل نمی شوند.

خاک مناسب درخت سنجد

خاک مناسب برای کاشت این درخت باید دارای بافتی متوسط باشد و در مناطق کوهپایه ای نیز دارای رشد موفقی است که از گیاهان اقتصادی در اینگونه مناطق به شمار می رود کود مورد نیاز برای تقویت خاک این درخت کود دامی است نهال این درخت باید در اسفند در عمق ۱۰-۳۰ سانتی متر کاشته شود و فاصله کشت نیز باید ۴-۵ متر باشد.

همان طور که می دانید روستاگل با کاشت درختان بیشمار و مراقبت از درختان کمک شایانی به طبیعت کرده است اگر میخواهید از حال درختان کاشته شده آگاه شوید قسمت داشت را مطالعه کنی.

بیا بهت بگم چطور سنجد رو تکثیر کنی

روش‌های تکثیر این گیاه پرکاربرد، بذر، قلمه زدن و خوابانیدن است که می توان بهترین روش تکثیرش را به روش قلمه زدن دانست. هرچند توجه به این نکته حائز اهمیت است که ریشه زایی قلمه‌ها راحت نبوده و به نوع قلمه و شرایط دیگر بستگی دارد.

مراحل کاشت درخت سنجد از طریق بذر

۱- برای کاشت هسته سنجد باید صبر کنید تا میوه‌های سنجد روی درختان به طور کاملا طبیعی رسیده و تغییر رنگ دهند. (میوه سنجد در بیشتر نقاط کشور ما در فصل پاییز می‌رسد)
۲- زمانی که میوه آغاز به تغییر رنگ کرد، آن را از شاخه بچینید و قسمت گوشتی میوه را از روی آن جدا کنید.
۳- مراقب باشید هنگام جدا کردن گوشت میوه، آسیبی به هسته نرسد. می‌توانید هسته را با آب ولرم بشویید تا همه بقایای گوشتی میوه که به آن چسبیده، کاملا پاک شوند.
۴- هسته سنجد را در مخلوطی از خاک پیت ماس یا خاک اره مرطوب بکارید و آن را آبیاری کنید.
۵- گلدان را برای مدت یک ماه در دمای معمولی اتاق در برابر نور غیر‌مستقیم خورشید قرار دهید و در تمام این مدت همواره بستر کاشت را مرطوب (و نه خیس و غرقاب) نگه دارید.
۶- بعد از گذشت یک ماه، گلدان را برای مدت سه ماه به مکانی با دمای ۱ تا ۵ درجه سانتیگراد انتقال دهید و همچنان رطوبت مورد بذر را تامین کنید.
۷- بعد از گذشت سه ماه، گلدان را به مکانی با دریافت نور مستقیم خورشید، آبیاری روزانه و دمای ۲۴ درجه سانتیگراد انتقال دهید. در حدود ۶ هفته طول می‌کشد تا اولین جوانه‌های سنجد را مشاهد کنید.

مراحل کاشت نهال سنجد

۱- گودالی را در باغچه یا فضای باغ آماده کنید. برای اندازه این گودال، نمی‌توان عدد دقیقی گفت، ولی به طور کلی اندازه گودال را حدود دو تا سه برابر عرض و طول ریشه در نظر بگیرید و آن را حفر کنید.
۲- هرچه گودالی که حفر می‌کنید، بزرگ‌تر باشد، به شما این امکان را می‌دهد که به‌راحتی نهال را درون آن قرار دهید و همچنین شروع رشد ریشه راحت‌تر می‌شود. اما یادتان باشد گودال را بیش از حد عمیق یا کم‌عمق حفر نکنید. عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتری برای کاشت نهال سنجد مناسب به نظر می‌رسد.
۳- ریشه نهال را به آرامی در گودالی که آماده کرده‌اید، به صورت عمودی و بدون فشار آوردن به ریشه‌ها قرار دهید و داخل گودال را با همان خاکی که خارج کرده‌اید همراه با مقداری کود دامی پوسیده ترکیب و پر کنید.
۴- بلافاصله بعد از کاشت درخت سنجد، نهال را آبیاری و این کار را مجددا چند ساعت بعد نیز تکرار کنید تا نهال به خوبی در خاک استقرار پیدا کند.
۵- بهترین زمان کاشت نهال سنجد اواخر فصل زمستان (نیمه اول اسفند) است.

آفت های درخت سنجد رو بشناس

آفات چندان زیادی این گیاه را تهدید نمی کنند. گاهی شپشک ها و یا لاروهای حشرات موجب مزاحمت می شوند. از بیماری های این گیاه می توان به لکه برگی، قانقاریا، پژمردگی و رتیسلیوم و سوختگی بلایت نیز اشاره کرد که معمولا به دلیل شرایط نامساعد محیطی شیوع می یابند.

سنجد جزو معدود درختانی است که آفت و بیماری خاصی نمی تواند در باغات ایجاد خسارت و محدودیت نماید و می توان از بابت هزینه خرید سم و انجام عملیات سمپاشی آسوده خاطر بود ضمنا به خاطر عدم مصرف سموم شیمیایی، می توان محصول سالم و ارکانیگ به جامعه ارائه نمود.

مراقب درختت باش

نگهداری از درخت سنجد کار چندان سختی نیست. این درخت بسیار مقاوم است، در سال اول بعد کاشت نهال بهتر اشت آبیاری منظم انجام شود. آبیاری گیاهان بالغ ۳ هفته یکبار حتی در بعضی از مناطق ۴۰ روز یکبار هم انجام می‌شود آبیاری در ماه های تیر و مرداد برای تولید میوه با کیفیت اهمیت زیادی دارد.

درخت سنجد به هرس چندانی نیاز ندارد، و تنها هرس این گیاه برای کنترل رشد تاج درخت است.

سنجد درختی بسیار مقاومی است و تقریباً از گزند آفات در امان است.

البته اگر درخت ها و گیاهان اطرافش آلوده باشند، ممکن است روی رشد سنجد هم تأثیرگذار باشد پس بیشتر از اینکه نگران سلامت خود سنجد باشید، به‌سلامت گیاهان اطرافش توجه کنید.

گاهی ممکن است شپشک و لارو حشرات درخت را در تحت تأثیر قرار دهد و باعث بیماری‌هایی مثل لکه برگی، ورتیسیلیوم و سوختگی بلایت شود. البته این بیماری‌ها تأثیر شدیدی بر درخت ندارد و به راحتی قابل کنترل است.

این موارد و راجب درخت سنجد بدون

• روغنی که از درخت سنجد به دست می آید برای درمان سرما خوردگی و عفونتهای برونشیتی بسیار مفید است.
• سنجد برای پیشگیری از سرطان هم کابرد دارد.
• در طب سنتی ،سنجد کابردهای زیادی دارد مانند درمان بیماریهای دندان، لثه
• کسانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند سنجد برای درمان پوکی استخوان موثر است و همچنین برای ترمیم شکستگی و ترک استخوان هم خاصیت دارد.
• برای درمان اسهال استفاده می شود.
• برگ های ساییده شده ی درخت سنجد برای ترمیم زخم ها و کنترل خونریزی خاصیت دارد.

با روش های گفته شده میشه که برای خودت درخت سنجد داشته باشی و برای سفره هفت سین از میوه اش استفاده کنی. همانطور که گفته شد روستاگل درختان زیادی را پرورش داده است برای آشنایی با نحو کاشت درخت قسمت روشن سازی را مطالعه کنید.