درخت آزاد یکی دیگر از دلایل سرسبزی و زیبایی طبیعت شمال ایران است، این درخت نیز در کنار درختانی چون درخت انجیلی و درخت بلوط و... در فصل پاییز با وجود برگ های زرد و طلایی تصویر زیبایی را به رخ هر بیننده میکشد در اینجا به شناخت بهتر درخت آزاد می پردازیم.

به دنیای درخت آزاد خوش آمدید

درخت آزاد، درختی زینتی، از خانواده نارون، با تنه ای راست و برگ های سبز تیره در بهار و زرد و قرمز در خزان است که در برابر سرما مقاوم است و از چوب مقاوم آن در صنایع کشاورزی و روستایی استفاده میشود.

این درخت با نام علمی zelkova ,zekova carpinifolia ,Caucasian zelkova است که همچنین با نام های آزار دار، آزاددار، سیاهدار، ازدار، نیل، سیاه دور، آقچه، آغاج، بر، بوز، رفق و سلک وا شناخته میشود و در زبان گرجی به آن ستون سنگی میگویند.

این درخت که از گونه کمیاب نارون ulmaceae است و به صورت پراکنده در جنگل های شمال ایران دیده میشود؛ جز درختان بومی ایران است و در قفقاز و البرز دیده می شود و در جنوب و جنوب غربی دریای مازندارن، جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی آسیا رویش دارد. درخت آزاد ارتفاعی در حدود 20 -35 متر دارد و قطرش به بیش از یک متر میرسد.

عمر این درخت طولانی است و پوست تنه اش صاف و به رنگ نقره ای تا خاکستری است که هرچه سن درخت بیشتر شود، پوست درخت به صورت پلاک جدا میشود و شکل لکه های نارنجی رنگ در آن نمایان میشود.

برگ های درخت آزاد سبز تیره، دندانه دار، کاغذی است که به شکل تخم مرغی یا بیضی با رگبرگ های شانه ای است. گل های آن ناشکوفا، دارای سطحی صاف، خشن و متمایل به رنگ سبز که در قاعده شکم دار است و به صورت منفرد یا به ندرت به صورت خوشه های دو تا چهارتایی در محورهای بالای برگ شاخه های جوان قرار میگیرد و گرده افشانی آن توسط باد صورت میگیرد.

چطور درخت آزاد را تکثیر کنیم

 تکثیر این درخت بیشتر از راه بذر، در ماه های مهر و اسفند صورت میگیرد، روش زدن پیوند در این گونه چندان مرسوم نیست و فقط به صورت محدود روی نارون و آن هم در فصل بهار انجام میشود. آزاد درختی است نور پسند که خواهان خاکی سبک، غنی و عمیق است در خاک رس، خاک لومی و خاک شنی رشد میکند و در مقابل سرما مقاوم و نسبت به خشکی حساس است.

از آنجایی که آزاد تحمل مقاومت در سرمای -25 را داراست، برای کاشت در مناطق سردسیر و نیمه سردسیر مناسب است. این درخت همچنین در برابر هرس سنگین مقاوم است و قادر به تحمل آلودگی هوای شهری است.

این درخت که به عنوان درخت زینتی در اروپا کاشته میشود در گذشته به سبب داشتن تنه راست و برگ های زرد و قرمز زیبا در پاییز، زینت بخش باغ های حاکمان محلی گیلان بوده است.

می دونیستد درخت آزاد خواص درمانی داره

در مورد خواص درمانی این درخت گفته شده است که ضماد برگ های آن برای تحلیل ورم ها و انسداد خونزیری مفید است، آشامیدن عصاره برگ های تازه آن درمان کننده عرق النسا است و قلونج را نیز برطرف میکند و حل کننده خون منجمد در مثانه و دفع کننده سموم است همچنین از جوشانده برگ های درخت آزاد میتوان برای دفع حشرات استفاده کرد.

درخت آزاد در فرهنگ های مختلف

در فرهنگ و باور مردم شمال ایران درخت آزاد مونث است و براساس همین اعتقاد درخت آزاد سالمند کنار آرامگاه را همسر مرد مدفون در آن بقعه تلقی میکنند و این درخت را تحت هیچ شرایطی قطع نمیکنند.

احمد محسن پور موسیقی دان برجسته معاصر (1394-1324) که نقش ویژه ای در احیای موسیقی محلی مازندرانی ایفا کرده است در وصیت نامه خود نگاشته بو« خاک مزارم نیاز به هیچ گونه تزیین ندارد، بگذارید بر آن سبزه بروید که برای موجودات دیگر مفید باشد، فقط بر خاک مزار در حدود بالای سرم نهال درخت آزاد بنشانید که سمبول فکر من باشد.

سعدی در گلستان در باب هشتم در آداب صحبت (حکمت شماره 107) مینویسد، حکیمی را پرسیدند:

چندین درخت نامور که خدای عز و جل آفریده است و برومند، هیچ یک را آزاد نخوانده اند مگر درخت سرو را که ثمره ای ندارد، در این چه حکمت است؟ گفت هر درختی را ثمره ای معین است که به وقتی معلوم به وجود آن تازه آید و گاهی به عدم آن پژمرده شود و سرو را هیچ از این نیست و همه وقتی خوش است و این است صفت آزادگان.

با توجه به اینکه مهم ترین وجه استفاده از درخت آزاد جنبه زیبایی و تزیینی آن است، و خزان برخلاف اکثر گیاهان به جنبه زیبایی آن می افزاید شاید بتوان این حکایت سعدی را مهر تایید بر نام گذاری این درخت در بین ایرانیان دانست.

با این درخت زیبا آشنا شدیم بیایید در حفظ این درخت کم یاب کوشا باشیم روستاگل در کنار شماست و با آبیاری و کود دهی منظم از درختان شما مراقبت میکند.