می توانید به هرنامی که دوست دارید به زمین درخت هدیه کنید، ما می کاریم و نگهداری می کنیم، تا همیشه...
در این مقاله به بررسی 18 نوع درخت افرا که جز محبوبترین گونههای شناخته شده هستند میپردازیم و نکات بسیاری مهمی در مورد پرورش این درخت، میگوییم مانند اینکه ریختن آب روی برگ درخت باعث سوختن برگها میشود.
1401-01-14 19:49:21
اگه دوست داری راجب درخت افرا بدونی این مطلب برای شما است.
میشه گفت درخت افرا یکی از اون همسایههای خوشرو و خوش اخلاق درخت انجیلی است که با آمدن فصل پاییز با لباسی پر از رنگهای زرد، طلایی، ... زیبا که دل میبره از همه، در بعد از ظهر روز پاییزی کنار هم مینشینن در ایوان و با یه چای آتیشی تو دستشون گل میگن و گل میشنون. افرا گوشوارههای شکل فندقاش رو از زیر چارقد بیرون انداخته و با هر حرکت دست و سر کلی برگ قرمز و نارنجی تو هوا پخش میکنه.
حالا ادامه این مطلب و بخونید تا با زندگی نامهی افرا آشنا شوید.
افرا Acer از درختان برگریز میباشند که به تیره آستراسه تعلق دارند، افرا دارای 128 گونه مختلف است.
نام علمی درختان افرا لاتین است و به معنای تیز و سخت میباشد و آن به علت تیز بودن انتهای لب برگ بعضی از گونههای آن است.
این درخت در ایران دارای گونهها و واریتههای چندی است و غالباً دارای چوبهای صنعتی میباشد علاوه بر استفادههای مختلف صنعتی، مبل سازی، روکار و غیره در مصارف روستایی چوب آن را برای تهیه لت جهت پوشش خانهها و تیر و تختههای کندوج (انبار برنج)، دسته بلووفورکا بکار میبرند و برگ آن عموماً به مصرف تعلیف گاو میرسد.شکل برگ و میوه و زاویه بین دو اکن و صاف بودن و یا کرکدار بودن یا داخل میوه سبب تشخیص گونههای مختلف افرا از یکدیگر میگردد. نام فارسی این گونه در فارسی افرا میباشد و نام عربی آن اسفندان است.
اکثر این گونه ها بومی آسیا بوده و تعداد زیادی از آنها دراروپا، آمریکای شمالی و شمال آفریقا رشد میکنند.
این درختان از نظر شکل و نظم برگها متفاوت هستند. درخت افرا در نواحی جنگلی و در خاکهای اسیدی میروید و به خصوص در جنگلهای شمال ایران فراوان و گونههایی از آنها در باغها و پارکها برای زینت کاشته میشوند.
در بعضی از گونهها مواد قندی بسیاری وجود دارد از درختان پهنبرگ با چوب صنعتی و بعضی زینتی هستند و در زمستان خزان میکنند.برگها اکثراً پنجهای متقابل شانهای شامل ۵–۳ برگچه نوکدار با دانههای نامنظم است. میوهها فندقی دارای دو بال به شکل ۸ با زاویه بین دو بال که از ۴۵ درجه تا ۱۸۰ درجه متغیر میباشد و در تابستان میرسند. افراها به بیشتر خاکها و شرایط مقاوم هستند.
برگ های آنها به شکل کف دست بوده و دارای لکههای سبز، قرمز، نارنجی و یا زرد هستند که تاثیر مثبتی روی بیننده دارد. بسته به رقم، گلها کوچک هستند. گلها بصورت خوشهای بوده و حامل میوههای کوچک بالدار به نام فندقه بالدار هستند.
شربت افرا در تعدادی از محصولات غذایی به عنوان طعم دهنده و شیرین کننده استفاده میشود.
این درخت از دسته درختان بومی ایران است، بین گونههای کوچک افراها، افرای حصار A.campestre و افرای آمور یا ژینالا A. Ginnala کاربرد زیادی در طراحی چشمانداز و حصار دارند. در پاییز هر دو گونه دارای شاخ و برگ بسیار زیبا هستند.
برگها دندانهدار بوده و در پاییز به رنگ قرمز مایل به زرد هستند. افرای ژاپنی A. palmatum در طول قرنها اصلاح شده و انواع مختلفی از ارقام آن با رنگهای متنوع فراهم شده که بسیاری از آنها برای باغهای کوچک مناسب هستند. افرای تاکی A. circinatum دارای گلهای رنگارنگ بنفش و سفید بوده و شاخ و برگ آن درخشان است.
افرای سیبولد A. sieboldianum دارای برگهای هفت تا نه لبه بوده و در پاییز قرمز رنگ میشود.
کرب (Acer campestre):این درخت در نقاط مختلف جنگلهای شمال وجود و خصوص ارتفاعات و جنگلهای کوهستانی است و در ارسباران و آستارا و کلارشت و نور و زرین گل گرگان دیده شده است پایینترین نمونهی آن در دره زرین گل در ارتفاع ۱۱۰۰ متر از سطح دریا و بالاترین آن در کندوان در ۲۶۰۰ متر ارتفاع دیده شده است.درختی است متوسط با ارتفاع ۲۰ متر و به قطر نیم متر است. عمرش در حدود یکصد سال است. شاخههای جوان آن کرکدار و یا صاف است. برگهایش دارای ۳ تا ۵ لوب با فرورفتگی عمیق و با قاعدهی قلبی است و هر لوب دارای حاشیه درست و یا با لوبهای فرعی و انتهای کند میباشد.
ابعاد برگ از ۱۵ تا ۶۰ در ۸ تا ۲۵ سانتیمتر بالغ میگردد و دمبرگ آن دارای شیرابه سفید کمرنگی است طول آن یک و نیم تا ۶ سانتیمتر میرسد.میوه کرب مانند سایر گونههای افرا دی اکن بالدار یا دیسا مار با زاویه کاملا باز و دانه فشرده کرکدار و یا صاف و تخم مرغی گرد است. جدار داخل میوه نیز اف میباشد درون چوب کرب قهوهای رنگ است. نامهای محلی آن عبارتند؛ از کرب (در نور و کجور ،)کرف (در کلارستاق) ،کرچک( در کلاردشت )تلین و آخچه قییم (در ارسباران) که پلت (در رودسر )،ککم و کیکم (در توالش و آستارا )،چیت (در دیلمان) و نیز نام عربی این درخت که از کتب مختلف استخراج شده است؛ اسفندان ،شجره العرب، قیقب میباشد.
درخت افرا معمولا در هر نوع خاکی به ثمر مینشیند. بنابراین درخت افرا در تهران و شهرهای دیگر ایران نیز به خوبی رشد میکند. البته رشد درخت افرا در خاکهای اسیدی جنگلهای شمال کشور بهتر و سریعتر است. همچنین درخت افرایی که در خاکهای اسیدی رشد میکند، زیباتر و پرپشتتر است.
یکی از نکاتی که به زیباتر شدن درختان افرا کمک میکند، نور خورشید میباشد. بنابراین توصیه میشود که درخت افرا در مسیر نور خورشید کاشته شود تا درخت بتواند به خوبی از نور خورشید تغذیه کند.
در تابستان هفتهای 3 بار و در زمستان کمتر آبیاری کنید. از آبیاری برگها اجتناب کنید. باید از آفتاب تند در امان باشد و سایه برای آن بهتر است این درخت به آفتاب سوختگی، یخبندان و باد شدید حساس میباشد. روستاگل با مراقبتهای منظم مراقب درخت شماست.
در مورد درخت افرا هرس لازم نیست فقط کافی است در بهار شاخههای خشک و بیمار حذف شوند و به منظور زیباسازی سر شاخهها مرتب میشوند.
درخت افرا بهتر است که در دمای کمتر از ۱۰ درجه و یا دمای بیشتر از ۳۵ درجه قرار نگیرد.
این درختان دارای شکل، اندازه و شاخ و برگ مختلفی بوده و رنگ های بسیار زیبایی را در پاییز به خود میگیرند.
بذر همه افراها دارای یک جفت بال میباشد که تحت عنوان ساماراس یا کیس نامیده میشود. در شاخهها برگها مقابل هم قرار گرفتهاند، بسیاری از افراها دارای برگهای دندانهدار هستند و در تعداد اندکی نیز برگها جدا شده و به برگچه تبدیل شدهاند.
همانطور که در بالا ذکر شد، درختان افرا دارای گونههای زیادی بوده و هر گونه دارای خاصیت متمایز است. برگهای هر درخت افرا متفاوت از درخت دیگر است. این تفاوت در تعداد لوبها و اندازه کلی آن میباشد که به عنوان نشانگر خاص استفاده میشود.
گونه Acer saccharumنام دیگر: افرا سخت، افرا سنگیبومی: شمال شرقی آمریکای شمالیرنگها در پاییز: زرد روشن، نارنجی و قرمز – نارنجی فلورسنت.افراهای قندی به دلیل داشتن رنگهای جذاب در بین باغهای جنوب شرقی کانادا و نیواینگلند مورد توجه است.آنها رشد آهسته داشته و میتوانند به ارتفاع 15 تا 22 سانتیمتر و بصورت جداگانه تا ارتفاع 9 تا 13 متر گسترش یابند.برگهای آنها 7.5 تا 12.5 سانتیمتر، دارای پنج لوب با رنگ سبز روشن در سطح بالا و رنگ سبز تیره در پایین هستند.میوهی آنها به شکل نعل اسب بوده و در هنگام بلوغ در پاییز دارای دو بال هستند.این درختان سایهی کامل را ترجیح میدهند و آب خاک را تخلیه میکنند.آب اضافی باعث فاسد شدن تنه درخت میشود، در حالی که کمبود آب باعث خشکی برگ میشود.افرا قندی منبع اصلی شربت افرا است.
گونه Acer rubrumنام دیگر: افرا باتلاق، افرا نرم یا افرا آبیبومی: شمال شرقی آمریکارنگها در پاییز: سبز زرد، قرمزافرا قرمز اولین نشانگر پایین با گلهای خوشهای بوده و رنگ برگ تغییر میکند.این درخت به شکل هرمی رشد کرده و پس از رسیدین به بلوغ به شکل تاج میشود.برگها مثلثی بوده و 5 تا 12 سانتیمتر عرض دارد و دارای 3 تا 5 لوب است.برگهای افرا قرمز کوچکتر از سایر گونههای افرا است.بخش پایینی برگهای بالغ سفید است. میوه آن به شکل V بوده و دارای دو بال است.رشد آنها در مجاور نور کامل متوسط بوده و در سایه رشد اندکی دارد.آنها نسبت به نوع خاک حساس نیستند. خاکهای لوم شنی تا ماسه برای رشد آنها مناسب است.افرا قرمز یک چوب نرم بوده و بطور عمده برای تهیه مبلمان استفاده میشود.
اصل این درخت کوچک ولی زیبا از کشورهای ژاپن و کره است. برگهای جوان آن سرخ رنگ است ولی در پاییز تمام برگهای آن به رنگ سرخ تند در میآید از این رو جهت تزیین باغها به کار میرود.
گونه Acer saccharinumنام دیگر: افرا کریک، افرا برگ نقرهایبومی: شرق ایالات متحده و کانادارنگها در پاییز: زرد کم رنگ، نارنجی و قهوهای روشنافرا نقرهای تا رسیدن به بلوغ رشد سریعی دارد. درختان بالغ میتوانند به ارتفاع بیش از 30 متر برسند.این درخت عمدتا به نام نقرهای شناخته شده است، زیرا برگ آنها 3 تا 6 اینج بوده و دارای برگهای 5 لوبی هستند.بخش پایینی برگ نقره است. در این درخت رنگ قهوهای به عنوان رنگ پاییز است.در اوایل بهار، درخت دارای گلهای کوچک با رنگ سبز مایل به زرد تا قرمز است.میوه به شکل V بوده و دارای دو بال و دو بذر است در اغلب موارد، میوهها میافتند.درخت افرا نقرهای در نور کامل خورشید رشد و انواع مختلف خاک رشد میکند.افرا نقرهای توسط بومیان آمریکا به عنوان منبع دارو و برای تهیه دارو استفاده میشود.
گونه Acer macrophyllumنام دیگر: افرا برگ عریض، افرا اورگونبومی: غرب آمریکای شمالیرنگها در پاییز: زرد، زرد نارنجی و بنفش تیرهافرا درشت برگ یک درخت چند ساله است.به دلیل داشتن برگهای بزرگ با اندازه بین 30 تا 60 سانتیمتر به عنوان بزرگ برگ شناخته شده است.در فصل بهار و تابستان رشد فعالی دارند.در اواسط فصل بهار، درخت در اوج شکوفایی خود قرار داشته و میوهها و دانهها در سراسر آن رشد میکند.در پاییز برگها به رنگ زرد یا قرمز مایل به زرد هستند.اگر چه در طیف گستردهای از شرایط آب و هوایی رشد میکند اما به خاکی که مقادیر بیشتری آب را در خود نگه میدارد، نیاز دارد.در درجه اول این درخت در سایه و شیره افرا رشد کرده و شیره آن استخراج میشود.
گونه Acer grandidentatumنام دیگر: افرا دندان بزرگ، افرا گم شده، افرا سابینبومی: غرب ایالات متحده و شمال مکزیکرنگها در پاییز: زرد طلایی و قرمزافرا کانیون دارای اندازه متوسط با رشد آهسته میباشد که ارتفاع آن به 9 تا 12 متر میرسد.محدوده درخت بستگی به کیفیت پایه آن دارد و میتواند بصورت درختچه، درخت چند شاخهای یا درخت تک شاخهای باشد.همچنین، میتواند در مناطق سنگی نیز رشد کند.گلهای گیاه در اواسط بهار ظاهر میشوند. میوهی آن به رنگ زرد، U شکل و دو بال است.افرا کانیون بطور گسترده برای طراحی فضای سبز استفاده میشود و تحمل بالایی را نسبت به خشکی دارد.
گونه Acer circinatumنام دیگر: افرا تاکی اورگونبومی:غرب آمریکای شمالیرنگها در پاییز: زرد روشن و نارنجی ، قرمزافرا تاکی یک درخت کوچک است، بیشتر شبیه درختچه است، ارتفاع آن فقط 20 فوت است.این افرا هرس نمیشود، شاخههای آن پیچ خورده و به سمت پایین حرکت میکند. به نظر میرسد که ظاهر آن بسیار ظریف است.در فصل پاییز، شاخ و برگ آن به رنگ قرمز و نارنجی تغییر یافته و منظره جذابی را ایجاد میکند.در سایه کامل و جزئی به خوبی رشد میکنند و خاک مرطوب را ترجیح میدهد.افرا تاکی میتواند شرایط خشک و دمای منفی 10 درجه سانتیگراد را تحمل کند.افرا تاکی به عنوان درخت زینتی نیز کاشت میشود.
گونه Acer palmatumنام دیگر: افرا ژاپنی نرمبومی: ژاپن، چین، کره شمالی و جنوبی، جنوب شرقی روسیه و شرق مغولستان.رنگها در پاییز: زرد، برنزی، بنفش و قرمزدرخت افرا ژاپنی رشد کندی داشته و نیاز به سایه کم و خاک مرطوب دارد.تا ارتفاع 6 تا 10 متر رشد میکند، ساقههای متعدد بوده و در نزدیکی سطح زمین قرار دارند.سه زیر گونه از Acer palmatum شناسایی شده است.این گونهها عبارتند از Acer palmatum palmatum، Acer palmatum amoenum و Acer palmatum matsumurae.بیش از 1000 رقم از این گونه وجود دارد که در سراسر جهان رشد میکنند.ارقام مختلف افرا ژاپنی در شرایط مختلف رشد میکنند.برخی از ارقام میتوانند خورشید کامل را تحمل کنند، در حالی که برخی ارقام دیگر در سایه رشد میکنند.با این حال، افرا ژاپنی خاک را به خوبی تخلیه میکند. اغلب آنها نسبت به گیاهان مجاور سازگار هستند.ریشههای افرا ژاپنی فشرده بوده و غیرمهاجم هستند. از این رو، برای تعیین مرزها و مسیرها مناسب هستند.
گونه Acer campestreنام دیگر: افرا مزرعهای، افرا رایجبومی: اسکاتلند، لهستان، دانمارک، بلاروس، ترکیه، آمریکای شمالی، شمال آفریقا و استرالیارنگ در پاییز: زردافرا کرب تا ارتفاع 15.30 تا 24.30 متر رشد میکند و برگهای آن حدود 5 تا 10 سانتیمتر عرض دارد.گیاه دارای برگهای پنج نقطهای با حاشیه صاف است.برگها در بهار باز میشوند و گلها نیز در همان زمان تولید میشوند.دو زیرگونه متمایز افرا کرب شناسایی شده است.این دو زیر گونه عبارتند از Acer campestre campestre و Acer campestre leiocarpum.گونهی اول دارای میوههای نازک بوده و گونه دوم دارای میوههای بیشکل است.در شرق آسیا، افرا کرب توسط افرا میاب Acer miyabei جایگزین شده است. افرا میاب بومی ژاپن است.افرا کرب در باغها و پارکها رشد میکند. چوب آن سخت و محکم بوده و برای ساخت مبلمان، کف اتاق و آلات موسیقی استفاده میشود.
افرا شبه چناری
گونه Acer pseudoplatanusنام دیگر: افرا بزرگ، افرا اسکاتلندی، افرا سلتیک، درخت پلان دروغین، درخت پلان موکبومی: اروپای مرکزی و جنوب غربی آسیارنگها در پاییز: سبز و زرد قهوهایدرخت بزرگی بوده و هنگام بلوغ ارتفاع آن به 20 تا 30 متر میرسد.پوست درخت جوان صاف و خاکستری رنگ است. با این حال، در زمان بلوغ پوست آن خشن و مقعد میشود.برگها بزرگ و گسترده بوده و بافت چرمی دارند.رنگ گل زرد – سبز بوده و در فصل بهار تولید میشود. دانهها در فندقه بالدار بوده و در فصل پاییز به بلوغ میرسند.درخت افرا شبه چناری، ساقههای مکندهای را تولید میکند که به ریشه تبدل میشوند، سپس از درخت افتاده و در معرض خورشید قرار میگیرند.این درخت میتواند باد، شوری و آلودگیهای شهری را تحمل کند. از اینرو، آن را در مناطق شهری و ساحلی کشت میکنند.در بسیاری از مناطق، افرا شبه چناری برای تهیه چوب کشت میشود. این درخت اروپا و قفقاز میباشد و محتملاً در جنگلهای شمال ایران به طور خیلی نادر ممکن است یافت شود ولی از زمانهای قدیم به جنوب و غرب کشور و مخصوصاً شیراز و ارومیه وارد شده است و جهت تزیین باغها خیابانهای شیراز به کار میرود و در شیراز افراق و در بین باغبانان افرای چناری و افرای شبه چناری نامیده میشود نام عربی این درخت را جرمشق ذکر کردند.
Acer platanoidesبومی: اروپای شرقی و مرکزی و جنوب غربی آسیارنگها در پاییز: زرد کم رنگ و نارنجی ، قرمزاین درخت تا ارتفاع حدود 19 تا 27 متر رشد میکند و دارای پوست خاکستری ، قهوهای است.گلها در اوایل بهار رشد میکنند. گلها به رنگ زرد یا زرد، سبز بوده و دارای پنج گلبرگ هستند.15 تا 30 گل بصورت خوشهای در کنار هم قرار دارند.در مقایسه با سایر افراها، افرا نروژی یک درخت با عمر طولانی است. حداکثر عمر آن حدود 250 سال است.در آمریکای شمالی، افرا نروژی نوعی مهاجم است.این درخت ماده شیمیایی خاصی را تولید میکند که باعث میشود بخشهای زیرزمینی از بین بروند.همچنین، ریشههای آن به سطح زمین نزدیک شده و تمایل زیادی به جذب تمام رطوبت موجود در خاک دارند.این امر باعث رشد بیشتر گیاهان مجاور میشود.این درخت میتواند در مناطق آلوده به خوبی رشد کند و به خاکهای ضعیف و فشرده متحمل است.
گونه Acer ginnalaنام دیگر: افرا سیبریبومی: شمال شرق آسیارنگها در پاییز: زرد، نارنجی و قرمز مایل به زرداین درخت تا ارتفاع حدود 3 تا 9 متر رشد کرده و دارای شاخه های باریک است. افرا آمور یکی از کوچکترین درختان خانواده Acer است.گلها به رنگ زرد – سبز بوده و در فصل بهار شکوفه میدهد. در همان زمان نیز برگها باز میشوند.درخت دارای میوه بالدار با رنگ قرمز است. میوهها در اواخر تابستان یا در اوایل پاییز بالغ میشوند.در برخی مناطق، افرا آمور به عنوان یک گونه تهاجمی در نظر گرفته میشود. این درخت مقاومت بالایی را در برابر خشکی دارد.افرا آمور عمدتا یک گیاه زینتی است. در آمریکای شمالی و اروپا برای مقاصد تزئینی کاشته میشود.در ژاپن، به عنوان مناسب برای بونسای در نظر گرفته میشود.
Acer floridanumبومی آمریکا بوده و با نام افرا قندی جنوب یا افرا هاموک نیز شناخته میشود.در زمان بلوغ ارتفاع آن به 15 تا 18 متر میرسد.در آن در هنگام پاییز زرد یا نارنجی است.برگهای افرا فلوریدا کوچک و متراکم بوده و به آسانی از درخت جدا میشود، به گونهای که لبههای آن به سمت پایین حرکت میکند.بسته به شرایط آب و هوایی و خاک، افرا فلوریدا میتواند رشد خود را از متوسط تا سریع تغییر دهد.افرا فلورید نیاز به نور کامل خورشید و خاک مرطوب دارد و رطوبت خاک را به خوبی تخلیه میکند. رشد آن در خاک فشرده ضعیف است.
Acer leucodermeافرا چالک به عنوان افرا سفیدبر نیز شناخته شده است.
ارقام کوچکتر افرا قندی معمولا به عنوان زیر گونه افرا چالک در نظر گرفته میشوند. در بخشهای جنوب شرقی ایالات متحده یافت میشود.
این درخت با نام افرا چالک شناخته میشود، زیرا در درخت بالغ پوست صاف و سفید رنگ است.
این درخت رشد کندی داشته و نیاز به نور کامل خورشید و خاک مرطوب دارد.
از این درخت بطور گسترده برای ایجاد مسیر استفاده میشود، زیرا متحمل به خشکی بوده و ارتفاع آن کوچکتر و حدود 25 تا 30 متر است.
عرض آن نیز 7.6 متر میباشد. رشد آن آسان است، برگهای آن در پاییز به رنگ زرد – نارنجی تا قرمز تیره است.
Acer nigrumافرا سیاه به عنوان افرا سخت، افرا سنگی و افرا قندی سیاه نیز شناخته شده است.
این درخت از نظر مراحل رشدی، زیستگاه و نیاز خاکی شبیه به افرا قندی است. بومی بخشهایی از ایالات متحده، آمریکای جنوبی و جنوب شرقی کانادا است.پوست افرا سیاه بالغ به رنگ خاکستری تیره تا سیاه است. دارای شاخههای متراکم است. برگها اغلب دارای سه لوب بوده و حاوی حفرههای کوچکی هستند و در مواردی بسیار بینظیر هستند.
رنگ آن در پاییز اغلب زرد است.میانگین ارتفاع افرا سیاه بین 9 تا 12 متر است.
Acer pensylvanicum تحت عنوان افرا موسوود یا افرا موس نیز نامیده میشود و بومی شرق آمریکای شمالی است.
برگهای افرا راه راه کروی بوده و طول آن 13 تا 20 سانتیمتر و حاوی سه لوب است.این درخت به دلیل داشتن خطوط سفید عمودی روی پوست به عنوان افرا راه راه شناخته شده است. پس از بلوغ پوست آن قهوهای مایل به قرمز تا قهوهای میشود. این خطوط باعث جدا شدن افراه راه راه از سایر افراها میشود.این درخت کوچک بوده و تا ارتفاع 9 متری رشد میکند. در مناطق سایه دار و خنک رشد بهتری داشته و به خاک لومی شنی خشک شده نیاز دارد.
Acer griseumافرا پوست کاغذی بومی مرکز چین است.
پوست آن نرمال بوده و بعد از بلوغ به لایه های نازک کاغذی تبدیل میشود. از این رو به این نام خوانده میشود.
این افرا در نور جزئی خورشید و سایه رشد میکند و خاک مرطوب را ترجیح میدهد.
درخت نمیتواند شرایط خشکی را تحمل کند.
برگها بصورت سه برگچهای بوده و دارای رنگ قرمز روشن تا نارنجی هستند. پوست کاغذی یکی از آخرین افراهایی است که در پاییز رنگ آن تغییر میکند.
Acer cappadocicumاین درخت به عنوان افرا کاپادوسیان نیز شناخته میشود. این درخت افرا بومی آسیا است.
این گونه دارای سه زیر گونه است:Acer cappadocicum cappadocicum در قفقاز ترکیه و شمال ایران رشد میکند.Acer cappadocicum indicum در هیمالیا رشد میکند.Acer cappadocicum sinicum در جنوب غربی چین رشد میکند.افرا کلیزوم تا ارتفاع 20 تا 30 فوتی رشد کرده و شرایط آب و خاک معمولی برای رشد آن کافی است.این افرا رشد سریعی داشته و در فصل پاییز به رنگ زرد طلایی تبدیل میشود.گلهای آن فاقد رنگ بوده و در اواسط بهار شکوفه میزند.
افرا شیردار
Aser cappadocicumدرخت شیردار در سراسر جنگلهای شمال ایران و در ارتفاعات مختلف جنگل از جلگههای ساحلی تا ارتفاعات فوقانی یافت میشود.
در آستارا توالش و دیلمان و پل زنگوله و کلاردشت و نور و گرگان تا گلی داغ انتشار یافته است حد ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۵۰ متر و حد فوقانی آن در پل زنگوله در ۲۳۰۰ متر ارتفاع است. شیردار درختی است با ارتفاع ۲۰ متر و با تنه صاف.
شاخههای جوان آن کبود و کرک دار است پس از چندی به رنگ قهوهای سبز درمیآید. برگهایش قلبی شکل ۵ تا ۷ لوب تخم مرغی و مثلثی نوک کشیده و باریک و ابعاد آن ه ۴ تا ۱۰در ۶ تا ۱۶ سانتی متر بالغ میگردد و دمبرگ آن دارای شیرابه سفید رنگ است.دی سامار آن دارای زاویه باز و نزدیک با افقی و دانه آن فشرده تخم مرغی و صاف به ابعاد ۱۰ تا ۲۵ ر ۴ تا ۱۲ میلیمتر میباشد. چوب شیردار سفید است از لحاظ مصارف روستایی مانند سایر گونههای افرا است ولی برگ آن بیش از سایر گونهها مورد توجه دامداران است و به مصرف علوفه دام میرسد. نامهای محلی آن عبارت است؛ از شیردار( در رودبار نور کجور و مازندران )،ککم و کیکم( در آستارا توالش و درفک)، پلت( در گیلان و کلارستاق)، شیر پلت (در سیاه بیشه و پل زنگوله) عاج، آج، اج(در لاهیجان رود سر و شهسوار) قاقاچ (در اسکوله گیلان) بزبرگ(در گرگان) بزوالک (در میان دره) میرزا برگ (در رامیان) زیندار( در بندر گز)
افرا سفید کرکو
Acer hyrcanumاین درخت بومی جنگلهای اروپا و آسیا میباشد در جنگلهای مناطق مختلف دامنه البرز دامنه البرز شمالی میروید و مخصوص ارتفاعات زیاد است و در رامیان و زرین گل گرگان و پل زنگوله و شیرکوه و توالش به طور پراکنده در جامعههای مختلف جنگلی دیده شده است و پایینترین نمونههای آن در دره زرین گل در ارتباط ۱۵۰۰ متر از سطح دریا و در پل زنگول در ۲۶۰۰ متر شاهده میشود. سفید کرکو درختیست به ارتفاع ۲۰ متر شاخههای جوان آن صاف یا کرکدار و برگهایش کوچک و دارای ۵ لوب با نوک دندانههای نامشخص یا موجدار به ابعاد سه تا نه در سه و نیم تا ۱۱ سانتیمتر است و دمبرگ آن صاف بدون شیرابه به طول ۳ تا ۱۰ سانتیمتر میباشد میوه آن بدون کرک و دانه آن گرد و صاف است. نامهای محلی آن در رامیان کرکو و در کتول فید کرکو میباشد. Acer microphyllumاین درختچه در خاورمیانه انتشار دارد و برای نخستین بار در ایران دیده شده است درختچهایست که به علت شکل برگ و ابعاد آن از کیکم کاملاً متمایز میباشد و در بویلا پوش در خوی انتشار دارد. برگهای آن کوچک و طول آن یک و نیم تا دو و نیم و عرض آن ۲ تا ۴ سانتیمتر تغییر مینماید دارای ۳ لوب کوتاه بیضی شکل یا تخم مرغی پهن و با انتهایی گرد یا کند و حاشیهای دندانهدار کند یا کمانی میباشد قاعده پهنک کم و بیش قلبی شکل است و روی برگ سبز روشن و پشت آن خزی نمدی و متمایل به خاکستری است و طول دمبرگ آن بین ۱ تا ۴ سانتیمتر متغیر است.
افرا کرکو
Aser monspessulanumاین درخت بومی اروپای جنوبی میباشد و در ایران دارای واریتههای چندیست که در دامنههای البرز و زاگرس انتشار دارد و کرکو درختی، کوچک، با ۳ لوب حاشیهای درست انتهای لوبها کمی دندانهدار میباشد. قاعدهی برگ گرد یا نیم قلبی است و در شاخههای نازاد برگها دندانهدار است ابعاد آن یک و نیم تا ۶ در یک تا ۷ سانتیمتر میباشد و گل آزین آن دارای ۵ تا ۱۵ گل است.
میوهی آن برجسته است و با بالهای خود ۲ تا ۳ سانتیمتر طول داشته و سامارها موازی از یکدیگر باز میباشد داخل میوه صاف یا کرکدار و دانه آن گرد است.
افرا کی کف
این درخت از زیر گونههای کرکو در غرب ایران در کرمانشاه و کردستان انتشار دارد در کردستان در کوه شاهو و همچنین در دژ شاهپور در ۲۴۰۰ تا ۱۵۰۰ متر ارتفاع و همچنین در دژ شاهپور سنندج دیده شده و در آذربایجان غربی و در سردشت نیز دیده میشود.
ابعاد برگ انشعابات گل دهنده در این گیاه چهار و نیم تا ۷ سانتیمتر میباشد و لوبهای آن درست است برگها دارای ۵ لوب نوک تیز ندانههای نامنظم میباشد و رگ برگهای پشت برگ خزری و یا کم و بیش صاف است و ابعاد میوه آن ۲ تا ۳ ر یک تا یک و نیم سانتیمتر خارج آن صاف در داخل کرکدار میباشد نام آن در نقاط مختلف کردستان کی کف و در مریوان کی وف و کیکم (در پشت کوه) و کواوت(در قاسملوی ارومیه) میباشد و کردان پیرانشهر آن را کووت و دارکاوت مینامند.
افرا کیکم
این زیر گونه از گونه کرکو تا چندی قبل گونهای جداگانه محسوب میشد ولی امروزه آن را یکی از زیر گونههای کرکو به شمار آوردهاند این درخت در جنگلهای غرب همواره با درختان بلوط همراه است و در ارتفاعات کرمانشاه، بیستون ،قصر شیرین، خرقان ،کوه گری ،راستوند، ازنا، کهرود ،خرم آباد، درود ،پل گهر، اشتران کوه تا ارتفاعات بختیاری و کهکیلویه و رستم قلعه، فیروزآباد، کوه سبز پوشان، سیوند، آباده ،تل خسرو، قشقایی، پاسارگاد، تخت جمشید، کتل کمارج انتشار دارد.پایینترین ارتفاع آن در قصر شیرین در ارتفاع ۱۵۰۰ متر و حد اعلای ارتفاع آن از سطح دریا در کهکیلویه با ارتفاع ۲۷۰۰ متر دیده میشود. برگهای آن در انشعابات گل دهنده دارای لوبهای کوتاه و پهن و درست و در انشعابات نوزاد موجدار و دندانهدار است پشت آن کمی کرکدار میباشد ابعاد آن دو تا ۳ در سه و نیم تا سانتیمتر است. ابعاد میوه کیکم یک تا دو و نیم در سانتیمتر میباشد خارج آن صاف داخل آن دارای کرکهای انبوه میباشد. چوب کیکم سخت و سرخ کمرنگ مایل به شکری است و مصرف روستایی دارد کردستان برای تهیه ملاقه و قاشق به کار میرود گرههای آن دارا و صنایع ظریفه برای تهیه تخته نرد قوطی سیگار و جعبههای زینتی به کار میرود این درخت در اغلب نقاط مانند لرستان ،فارس و بختیاری کیکم نامیده میشود.
افرای سیاه(Acer negundo l):
اصل این درخت از آمریکای شمالی است و سالهای پیش به کشور ما وارد شده است درختی است متوسط و دو پایه سرعت رشد آن در شمال کشور نسبتا زیاد است ولی تنه ناصافی به وجود میآورد که از ارزش آن میکاهد برگهایش مرکب و دارای ۳ تا ۵ لوب متقابل است میوههایش کوچک خوشهای و آویزان میباشد میلههای پرچم این درخت طویل سرخ رنگ میباشد و در اوایل فروردین ظاهر میگردد و درخت را قرمز میسازد و میوههای بالدار یا دی سامار آن مانند سایر گونههای افرا پس از زمان کوتاهی ظاهر میشود ولی مدت زیادی روی درخت باقی میماند.
افرای ابلق
acer negundo auratum
این درخت زیبا یکی از واریتههای افرای سیاه میباشد و معمولاً با پیوند بر روی گونه خود تکثیر میشود برگهای آن ابلق و ماده کلروفیل برگهای آن جزئی است و قسمتی از برگ بیرنگ میباشد ولی گاهی اتفاق میافتد که بعضی از جوانههای آن توسط شاخهای با رگ سبز ساده نماید و برگهای کاملاً مشابه پایه مادری به رنگ سبز یکدست به وجود آرد و افرادی ابلق از درختان زینتی است در قالب باغهای تهران دیده میشود.
کرکف
Acer platanoidesاین درخت نیز مخصوص تفاعات فوقانی جنگلهای شمال ایران میباشد و در ارتفاعات توانش و پل زنگوله و زیارت و زرین گل وجود دارد پایینترین حد آن در زرین گل در ارتفاع ۱۸۰۰ متر و حد فوقانی آن در پل زنگوله در ۲۶۰۰ متر رتفاع دیده میشود.
کرکف درختی است بزرگ با ارتفاع یش از ۲۵ متر و قطر یک متر و سن آن به ۱۵۰ سال میرسد شاخههای آن صاف و برگهای آن دارای ۵ لوب فرورفتگیها و سینوسهای گرد با قاعده قلبی و حاشیهای با دندانههای متعدد و درشت و نوکتیز ابعاد پهنک ۸ تا ۱۴ در ۶ تا ۱۳ سانتیمتر است و دمبرگ آن صاف و دارای شیرابه است و طول آن بین تا ۲۰ سانتیمتر متغیر است میوه کرکف دی اکن یا دی سامار افقی و فشرده با ابعاد ۲ تا ۱۵ در ۳۰ تا ۳۵ میلیمتر است داخل آن صاف و دانه آن نیز صاف فشرده و تخم مرغی است. نامهای محلی آن عبارت است از کرکف( در زیارت )ککم و کیکم( در توالش)، شیر پلت( در پل زنگوله )،شیردار (در سوادکوه) در زبان ترکی آق آقاج میباشد.
افرا پلت
Acer velutinumاین درخت تقریباً در جلگههای ساحلی دریای خزر تا ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریا الا میرود و در سراسر شمال ایران از آستارا تا مینودشت گرگان انتشار یافته است غالباً در جنگل پراکنده است ولی گاهی اجتماعاتی انبوهتری تشکیل میدهد و نمونههای جلگهای آن در سواحل آستارا و حد فوقانی آن در ارتفاعات نور دیده میشود ین درخت را نیز از جنگلهای قفقاز نام برد. درختی است با ارتفاع بیش از متر با تنهای به قطر یک متر شاخههای آن ابتدا ارغوانی و صاف برگهایش بزرگ به ابعاد ۲۵ سانتیمتر وبالوب های مثلثی محدب حاشیه دندانهدار کمانی غیرمنظم با نوک تیز و با قاعده قلبی شکل و روی آن سبز تیره و پشت آن کبود است و در برگهای اصلی آن کرکهای مخملی دیده میشود طول دمبرگ زیاد و گاهی به نیم متر میرسد.گل آذین آن دارای تعداد زیادی گل و میوه میباشد دی سامارهای آن با یکدیگر زاویه حاده تشکیل میدهند ابعاد آن چهار و نیم تا یک و نیم سانتیمتر است و دندانه آن گرد و کرکدار است.نامهای محلی آن عبارت است؛ از گند لاش(در آستارا) پلاش (در کوه درفک) بستام و بسکام و بسکم(در توالش) بلس و سیاه پلت(در لاهیجان)، پلت (در رودسر و شهسوار)
Acer japonicum
افرا فولمون که به عنوان افرا داونی ژاپنی نیز شناخته میشود، بومی ژاپن و کره جنوبی است.افرا فولمون رشد متوسط و آهستهای داشته و ارتفاع آن به حدود 30 فوت میرسد.این درخت چند شاخهای بوده و در پاییز به رنگ قرمز مایل به زرد تبدیل میشود.در ماه آوریل گلهای آن سفید و نارنجی بوده و در ساقههای بلند قرار دارد.ارقام متعددی از آن وجود داشته و به عنوان گیاه زینتی در اروپا و آمریکای شمالی کشت میشود.در واقع، درخت افرا نشان دهنده فصل پاییز است.
از اکثر گونهها افرا میتوان برای کشت به عنوان گیاه زینتی استفاده کرد، روستاگل نیز در رویشگاه بوستان ایران کوچک نیز این درخت را پرورش میدهد.
درختان افرا نقرهای ریشههایی فوقالعاده کم عمق و رشد سریع دارند. ممکن است برای رنگ پر جنب و جوش آنها در پاییز جایزه بگیرند، اما سیستم ریشه آنها یکی از تهاجمیترین سیستمها است.
درختان افرا برای سالم ماندن به حدود 11 گالن آب در هفته نیاز دارند. مراقب پژمردگی یا سوزش برگ، برگهای قهوهای و یا پیچ خوردگی باشید زیرا این نشانه تنش خشکی است.
در حالی که رسیدن به بلوغ زمانبر است، اما برای همیشه چوب بیبرگ نخواهد ماند! برخی از درختان رشد کند 30-20 سال برای رسیدن به اندازه کامل و برخی دیگر سریع 10-15 سال هستند. خبر خوب این است که افرا قرمز با سرعت متوسط رشد میکنند. در دنیای درخت، این تقریباً 12 تا 18 اینچ قد است.
بیشتر افراها درختانی هستند که به ارتفاع 10-45 متر رشد میکنند. بقیه درختچههایی با ارتفاع کمتر از 10 متر با تعدادی تنه کوچک از سطح زمین هستند. بیشتر گونهها برگریز هستند و بسیاری از آنها به دلیل رنگ برگ پاییزی مشهور هستند، اما تعداد کمی از آنها در جنوب آسیا و منطقه مدیترانه همیشه سبز هستند.
بلند کردن برگهای مرده راهی آسان برای سالم نگه داشتن درختان افرا است. هرس درختان افرا نیز به جلوگیری از بیماریهای درخت افرا کمک میکند. درختان افرا خود را در ماههای سردتر و در فصل خفته خود هرس کنید. هرس همچنین باعث رشد میشود، به درختان شما عمر طولانیتری میبخشد و ساختار آنها را بهبود میبخشد.
با نیتروژن کود دهید. نیتروژن مهمترین کود برای افرا است. برچسبهای محصولات نسبت مواد مغذی موجود در یک کود خاص را ذکر میکنند. نمونههایی از نسبتهای مناسب کودهای آهسته رهش برای درختان افرا 10-4-6 و 16-4-8 هستند.
80 تا 100 سال. با توجه به استانداردهای درختان، افرا قرمز عمر زیادی ندارند. متوسط عمر فقط 80 تا 100 سال است.
درخت افرا به به سه روش زیر تکثیر میشود.
بذر اکثر افراها در پاییز میرسند قبل از کاشت اگر بذر به مدت یک هفته در آب غوطهور باشد و هر روز آب آن عوض شود در جوانه زنی مؤثر خواهد بود بهطور کلی بذر افراها را نباید گذاشت که خشک شوند و موقع کاشت در عمق یک سانتیمتری با پوشش نازک از ماسه و در محلی سایهدار کاشته میشود.
قلمه علفی افراها که در خارج از فصل خود تهیه میشوند در تحت شرایط گلخانهای و با استفاده از ایجاد زخم و پودر دو درصد اسید ایندول بوتریک (IBA) و ۵ در صد بنومیل ریشهدار میشوند. قلمه نیمه خشبی افرای سیاه در تحت شرایط گلخانه و زخم زنی و پودر تالک به میزان ۸۰۰۰ppm ریشهدار میشود. قلمه افرای چینی هم در باز و هم در شرایط گلخانه میتواند ریشهدار شود به شرطی که مدتی را در زیر ماسه (حداقل یک ماه) مانده باشد و سپس اقدام به کشت شود.
اگر پیوند در فضای باز و در خزانه روی نهالهای بذری زده شود، با موفقیت از پیوند T (تی) یا شکمی از نیمه تابستان تا آخر آن استفاده کرد و در بهار سال بعد به محض رویش پیوندک نهال را از بالای آن سربرداری نمود.
در صورتی که امکانات گلخانهای در دسترس باشد گیاهان پایه بذری یکساله در خزانه که در پائیز سال اول به داخل گلدانهای کوچک منتقل شدهاند و در طی سال دوم در درون گلدان بودهاند، در آخر زمستان (اواخر بهمن یا اوایل اسفند) برای آماده شدن پیوند زنی به گلخانه آورده میشوند به محض اینکه ریشهها علامت رشد را نشان دادند پایه برای پیوند زدن آمادهاست.
برای این منظور قبلاً پیوندک را به صورت شاخه در طول فصل رویشی جمعآوری و در یخچال نگهداری مینمایند.
به این نکته توجه کنید، هیچ وجه نباید برگهای درخت افرا را در مقابل جریان آب قرار دهید. در برخی از پارکها و یا باغچهها به علت وجود انواع آبپاشها و پاشیده شدن آب روی برگهای درخت موجب سوختگی و از بین رفتن برگهای درخت خواهد شد.
متوجه شدیم گوشوارههای افرا همان میوههای بلوط بالدار هستنند، اگر شما نیز مطالب دیگری در مورد درخت افرا دارید لطفا با ما به اشتراک بگذارید.