1. روستاگل
  2. /
  3. نشو و نما

درخت زبان گنجشک

درخت زبان گنجشک مانند انسان‌ها در زمان جوانی پوسته‌ی شفاف، خاکستری و بدون ترک خورده‌ای دارد و با گذشت زمان و کهنسال شدن درخت پوسته‌ی آن ضخیم و دارای ترک خوردگی‌های عمیق می‌شود. این درخت به درخت جهان معروف است.

درخت زبان گنجشک

1400-12-23 13:29:12

آیا می‌دانستید درخت ون و زبان گنجشک یکی هستنند؟

می‌دونستید که درخت زبان گنجشک از درختان بومی ایران است؟

در ادامه با خانواده‌ی درخت زبان گنجشک و نام‌های دیگرآشنا می‌شوید، این درخت در رویشگاه آپرین توسط روستاگل کاشت و نگهداری می‌شود همین طور افسانه‌ای جالب از این درخت در ادامه آورده شده است پس تا انتها با ما همراه شوید.

 

همه چیز در مورد درخت زبان گنجشک

درخت زبان گنجشک با نام علمی Fraxinus excelsior از اعضای خانواده‌ی زیتون است البته که در هر نقطه از ایران با اسم و گویش‌های محلی همان منطقه آن را صدا می‌کنند اما نام متداول و مصطلح آن، همان زبان گنجشک است. نام زبان گنجشک را به خاطر شکل و شمایل میوه‌هایش انتخاب کرده‌اند این درخت جز درختان بومی ایران می‌باشد.

این درخت در بیشتر نقاط استپی کشور اعم از ارتفاعات زاگرس و دامنه جنوبی البرز انتشار دارد و حتی در ارتفاعات پل زنگوله نیز در ۲۴۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا دیده می‌شود در آذربایجان در تبریز و رستگاران و در لرستان و خرم آباد و سفیددشت و بیشه در کردستان و مریوان و باقرخان در کرمانشاه و در چمناسو، در همدان آق بولاغ در اراک در راستوند و مو دره در فارس تل خسرو سی سخت دنا اقلید دشت ارژن باغ باغیچ و نیریز در کرمان در سیرجان و رابر در خراسان و مشهد و تربت حیدریه و همچنین در سمنان و ورامین چشم علی دامغان امیریه شاهرود کرج پس قلعه و راه دستجردقم دیده می‌شود.


برگ‌های این درخت کبودرنگ نیزه‌ای با انتهای کشیده و با دندانه‌های فاصله‌دار است و هر رگ‌برگ آن به دندانه‌ای منتهی می‌شود میوه‌های آن بالدار نیزه‌ای کوتاه با قاعده‌ی باریک و انتهای درست است.
نام‌های محلی آن عبارت است از ون و ونو ( در لرستان)، بنو(در بختیاری)، بنام(در کردستان)، بناوچ(در مریوان)، بینو(درممستنی)، اهر (در فارس)، زبانگجشک در طهران و همدان و اراک و سایر نقاط استپی می‌باشد.

میوه‌هایی خشک و بیضی شکل اما نوک تیز به رنگ قهوه‌ای (به نام سامار) دارد که شبیه زبان گنجشک هستند. میوه‌های آن بالدار هستند و وقتی از آن جدا می‌شوند، همراه با باد رها شده، می‌چرخند و نوک تیزشان مثل پیچ در زمین فرو می‌رود تا یک درخت جدید زاده شود.

این گونه، درختی بزرگ و تنومند است می‌تواند ۱۰ تا ۳۷ متر از ارتفاع و ۱۲ تا ۱۵ متر از عرض رشد کند ریشه‌ای بسیار قوی و بزرگ دارد؛ به همین دلیل فاصله‌اش تا زبان گنجشک‌های دیگر باید حداقل ۱۹ متر باشد.

عمرش نسبتاً طولانیست (بین ۳۰ تا ۳۰۰ سال) و سرعت رشد زیاد دارد؛ به همین دلیل به جز مناطقی که به صورت طبیعی رشد می‌کند، بیشتر در فضای سبز مثل پارک‌ها یا حاشیه‌ی خیابان‌ها کاشته می‌شود.

 

برای آشنایی با درختان بومی اینجا را کلیک کنید

 

از پوست بدنه‌ی این درخت آدامس، از دانه‌های بالدار آن ترشی و از برگ‌هایش چای درست می‌کنند. در جوانی پوستی صاف به رنگ خاکستری روشن دارد و در کهن‌سالی پوستی ضخیم با شکاف‌های عمیق به طور کلی تنه‌ای خاکستری رنگ دارد که گویی در هم پیچیده شده اما شاخه‌های جوانش تیره و سیاه رنگ هستند.

حیواناتی مثل گاو، بز و خرگوش از شاخ و برگ آن بر روی زمین تغذیه می‌کنند.

احتیاج به آب زیادی ندارد با انواع خاک سازگاری دارد اما نور زیاد را دوست ندارد و ترجیح می‌دهد در طول روز از زیر آفتاب بودن لذت ببرد اما در کل خاک مرطوب و آب و هوای گرم یا خنک برایش بهترین هستند. این درخت توسط روستاگل نگهداری می‌شود.

برای همین ایران جای مناسبی برای رشد آن است، زبان گنجشک درختی بزرگ و سایه گستر است. سایه‌ی بسیار خنکی دارد و حتی در دمای بسیار بالا هم سبز می‌ماند.

همچنین خواص درمانی هم برای بیماری‌هایی مثل نقرس و رماتیسم دارد.

زبان گنجشک را درخت مقدس، خوشرو، فاخر، نجیب و سرسبز می‌دانند.

یکی از چیزهایی که می‌تواند به آن آسیب بزند، سوسک گنجشک است. این سوسک ویران‌گر کاری با برگ‌هایش ندارد اما از طریق شکاف‌های روی پوستش، وارد بدنه‌‌اش شده و از بافت‌های داخلی آن تغذیه می‌کند. این سوسک به آوندهای این درخت آسیب زده و توانایی آن را در انتقال آب و مواد مغذی گرفته و به تدریج این گونه را از بین می‌برد.

 

چرا زبان گنجشک؟

طبق افسانه‌ی قدیمی وایکینگ‌ها، که آن را ایگدراسیل (به معنی زبان گنجشکی عظیم) صدا می‌کردند و به عنوان درخت جهان نیز شناخته می‌شده، اعتقاد داشتند که زبان گنجشک با ریشه‌هایش جهنم و با تاجش بهشت ​​را لمس می‌کند.

وایکینگ‌ها همچنین معتقد بودند که خدای اساطیری اودین (انسان اول) را از این درخت بر روی زمین آفریده است.

در فصل تابستان نیز گنجشک‌ها در میان شاخ و برگ انبوه آن پناه می‌آورند و آنقدر سر و صدا می‌کنند که اگر کسی زیر شاخ و برگ این درخت بایستد، فقط صدای آن‌ها را می‌شنود و نمی‌تواند آن‌ها را ببیند.

به همین دلیل قدیمی‌ها فکر می‌کردند اسم این گونه به این دلیل زبان گنجشک است که دارد از طریق زبان گنجشک‌ها با آن‌ها حرف می‌زند.

 

با خانواده زبان گنجشک آشنا شوید 

  • زبان گنجشک تیره
  • زبان گنجشک سبز
  • زبان گنجشک سفید
  • زبان گنجشک آبی
  • کالیفرنیایی
  • کارولینایی
  • اروپایی
  • مکزیکی
  • مانا
  • برگ باریک
  • کدو تنبل
  • مخملی
  • منچورین 

 

نام‌های دیگر زبان گنجشک به صورت زیر است:

  •  آستارا، گیلان، نور، کجور، مازندران، گرگان، ارسباران و لرستان «وان، وَن و وند»
  • رامیان و لرستان «ونو»
  • کردستان و قاسملو رضاییه «بناو»
  • بختیاری، فریدن و چهارمحال «بنو» 
  • ممسنی «بینو»
  • مریوان «نباوج»
  • فارس «اهر»
  • آذربایجان «قوش دیلی»
  • لاهیجان و گیلان «تلک وتلکوچی» 
  • اطراف رضاییه «خوش تباخ» 

 

شما علاقه‌مندان و دوستداران طبیعت با این درخت افسانه‌ای آشنا شدید برای حفظ آن می‌توانید با کاشت این درخت در کنار درختانی چون نارون و توت در رویشگاه آپرین آن را  کاشت و به عزیزانتان با نام خودشان هدیه دهید.

دیدگاه ها
درج دیدگاه